| Na 56 jaar
excuses van Defensie
Door Jan van Zuilen
Woensdag 3 december 2003 - NIEUW-VOSSEMEER - Het ministerie van Defensie
heeft 56 jaar na dato alsnog excuus aangeboden aan de familie Buijs uit
Nieuw-Vossemeer. Dit voor het ontbreken van enige vorm van nazorg na de
dood van hun vader Thee (van Mattheus) Buijs, die op 4 januari 1947 in
het toenmalig Nederlands-Indië door een soldaat van zijn eigen
compagnie werd doodgeschoten.
 |
|
|
|
Herman
Buijs en Menno van de Wetering hebben elkaar afgelopen voorjaar
voor het eerst ontmoet.
(Foto Archief BN/DeStem) |
Volgens zoon Herman Buijs
is zijn moeder nooit verteld hoe haar man aan zijn einde is gekomen.
„Ze kreeg een telegram dat hij was omgekomen bij een noodlottig
ongeval. Daarna heeft ze nog een brief gekregen waarin stond dat ze zijn
spulletjes kon afhalen op het postkantoor in De Heen. Verder heeft ze
nooit meer iets gehoord.“
Mede naar aanleiding van een artikel in BN/DeStem op 19 april jl. is
Defensie in actie gekomen en is de zaak alsnog uitgezocht. Daarbij is
volgens luitenant-kolonel C. Janssen geen bewijs gevonden dat Defensie
de doodsoorzaak bewust heeft willen verdoezelen. In officiële stukken,
onder andere in de overlijdensverklaring van de geneeskundige dienst
staat duidelijk dat Buijs door eigen vuur is getroffen. Het telegram en
de brief aan de weduwe Buijs zijn niet teruggevonden, dus wat daar
precies in heeft gestaan, valt niet meer te achterhalen. Janssen zegt
echter best te willen geloven dat in de correspondentie met de weduwe
Buijs de ware toedracht niet is vermeld. „Waarschijnlijk is dat met de
beste bedoelingen gedaan. Sneuvelen door vijandelijk vuur had zeker in
die tijd meer status en prestige dan gedood worden door eigen vuur. Ik
denk ook dat ze het leed van de weduwe niet groter hebben willen maken
dan het toch al was.“
Volgens Janssen was het gebruikelijk dat de commandanten van in Indië
gesneuvelde soldaten bij terugkeer in Nederland bij de nabestaanden op
bezoek gingen. Waarom dat bij Buijs niet is gebeurd, zegt Janssen niet
te hebben kunnen achterhalen.
Met het aanbieden van excuus door Defensie is er voor zoon Herman Buijs
een einde gekomen aan een bewogen episode uit zijn leven. Die episode
begon op een zondagavond in maart van dit jaar toen hij in zijn café
aan de Voorstraat in Nieuw-Vossemeer een telefoontje kreeg van iemand
die zei te spreken namens ‘de man die uw vader heeft doodgeschoten.’
„Hij wil u en uw familie graag een keer ontmoeten“, luidde het
verzoek.
Emotioneel
Die man was de nu 77-jarige Menno van de Wetering uit Eindhoven. De
eerste ontmoeting vond in april plaats en was van beide kanten heel
emotioneel. „Voor hem was het een opluchting, voor mij een hernieuwde
confrontatie met het verleden“, zei Buijs in het artikel in BN/DeStem
van 19 april jl. over deze kwestie. Wel is het Buijs door zijn
ontmoeting met Van de Wetering duidelijk geworden dat de Eindhovenaar
evengoed slachtoffer is geworden van die noodlottige gebeurtenis op 4
januari 1947. „Het heeft hem nooit met rust gelaten. Het heeft zijn
hele leven verpest.“
Janssen heeft het excuus namens Defensie aangeboden in een gesprek bij
Herman Buijs thuis. Bij dat gesprek waren ook Menno van de Wetering en
een broer van de vader van Herman, oom Sjar, aanwezig alsmede Marianne
de Jong-Lankhuizen, dochter van een oud-Indiëganger en secretaresse van de reüniecommisise
van het regiment waar Buijs en Van de Wetering toebehoorden. „Het was
toch best weer emotioneel, maar tegelijkertijd ook wel plezierig.
Janssen voelde de sfeer heel goed aan. Hij wist precies de juiste
woorden te vinden“, zegt Buijs. Volgens Janssen bevestigt het nadere
onderzoek dat van de Wetering geen enkele schuld treft. Van de Wetering
had die 4e januari wachtdienst in een mitrailleurnest. Bij de overname
van de wacht had niemand hem verteld dat er in het voorveld soldaten van
de eigen compagnie, onder wie Thee Buijs, op zwijnenjacht waren. Toen
Van de Wetering schoten hoorde dacht hij dat het om vijandelijk vuur
ging. Conform zijn instructies maaide hij daarop twee
waarschuwingssalvo’s over het terrein. Pas toen kwam iemand hem
waarschuwen dat er eigen soldaten in het schootsveld liepen. Maar toen
was het al te laat. Toen was Buijs al dodelijk getroffen.
Als er iemand in gebreke is gebleven is het volgens Janssen de
wachtcommandant. Van de Wetering treft geen blaam. „Die heeft gewoon
zijn plicht gedaan. Het siert hem dat hij het zich desondanks zo
aantrekt.“ Dankzij hun ontmoeting met Janssen weten Van de Wetering en
de familie Buijs nu ook dat Thee onmiddellijk buiten bewustzijn is
geraakt. „Hij heeft waarschijnlijk niet eens geweten wat hem overkwam.
Daardoor heeft hij ook geen pijn gevoeld. Het is voor ons best een
troost om dat te weten“, zegt Herman.
Voor hem is nu de kous af. „Ik vind dat we er nu een punt achter
moeten zetten. Het hoeft voor mij echt niet verder uitgezocht te worden.
Ik krijg er mijn vader toch niet mee terug.“
Haatgevoelens heeft Buijs niet. „En nu ik weet hoe het precies gegaan
is en hoe Menno van de Wetering er zelf mee geworsteld heeft al helemaal
niet meer.“
Ook voor Marianne de Jong-Lankhuizen is de kous af. „Janssen heeft ruiterlijk en
ruimhartig excuses aangeboden. Ik vind het vooral belangrijk dat hij dat
gedaan heeft in de vorm van een persoonlijk gesprek met Buis en Van de
Wetering samen. Ik ben lang bang geweest dat Defensie er zich van af
zouden maken met een of andere ambtelijke brief. Een gesprek werkt veel
beter.“
Menno van de Wetering is een ander mens geworden. „Ik voel me echt
bevrijd. Kolonel Janssen heeft me volledig gerehabiliteerd. Ik kan nu
met een gerust hart zeggen: zand erover.“
|