TERUG NAAR MORIB BEACH door Frank van Buren

In mijn speurtocht naar de wetenswaardigheden over het verblijf van mijn vader in voormalig Nederlands Indië, begint het verhaal natuurlijk bij het vertrek uit Sittard met de trein naar Calais, per boot de oversteek naar Southampton en dan met de Nieuw Amsterdam naar Indië. We spreken over 14 oktober 1945 als de grote reis voor de OVW-ers vanuit Sittard begint.

De verhalen zijn bekend; de Engelsen weigeren de Nederlandse troepen te laten landen op Java, omdat Engeland, politiek niet de wens van Nederland wenst te honoreren, het gezag van Nederland over Nederlands Indië te herstellen. Dit was een flinke streep door de rekening van de Nederlandse legertop.

Hoe kon dit gebeuren?

Het territoriaal commando van Nederlands Indië was eerst toegewezen aan de Amerikanen. De opperbevelhebber van de Amerikanen, generaal Douglas McArthur kon goed overweg met “onze” generaal Spoor. Spoor was de Amerikanen vanuit Nieuw Guinea zeer van dienst geweest door het opzetten van een inlichtingendienst met gebruikmaking van lokale informatiebronnen die de Nederlanders natuurlijk nog hadden, ook na de capitulatie voor Japan na de verloren Slag in de Java zee, eind februari 1942.

Spoor kreeg van McArthur min of meer de toezegging dat de Amerikanen ook Indië wilde bevrijden/ bezetten en Nederland te helpen met het herstel van het gezag. Dit is voor de Nederlandse politieke- en militaire top voortdurend het uitgangspunt geweest, eerst herstel van orde en gezag en dan pas praten over een nieuwe staatsrechtelijke constitutie.

Doordat de Britten in het voorjaar van 1945 het territoriaal commando over Indië kregen toegewezen en deze taak dus van de Amerikanen overnamen, kwam van de plannen van generaal Spoor niets terecht om meteen na de capitulatie van Japan, Nederlandse militairen te laten landen op Indisch grondgebied. De Britten waren de oorlog meer dan moe en het waren Brits Indische tropen die Sumatra en Java moesten bezetten en de Japanners ontwapenen. De Britse koloniale troepen hadden natuurlijk totaal geen interesse om de oude “koloniale” machthebber uit het verre Nederland weer op de troon te zetten, immers de soldaten, merendeels Sikhs, afkomstig uit India, probeerden net zelf onafhankelijk te worden van hun koloniale overheerser Engeland.

Politiek gezien had Nederland eind 1945 totaal geen invloed op de geallieerde besluitvorming.

Onze OVW-ers werden dus tijdelijk ondergebracht in een oud Jappen kamp gelegen aan Morib Beach, ze arriveerden er op 20 november 1945.

Er zijn verhalen bekend van de kerstviering in december 1945 in de buurt van Morib Beach en de emoties die daarbij los kwamen, zo ver van huis deze jonge mannen vooraan in de twintig. Het kamp was er slecht aan toe en nauwelijks van enig comfort voorzien en onze jongens hebben hard moeten werken om het kamp op te knappen om de leef omstandigheden enigszins te verbeteren. Het enige voordeel wat de jongens hadden was dat het kamp aan het strand aan de zee lag, de grote brede straat van Malakka. Ook zijn de verhalen overgeleverd dat er militaire training gedaan werd onder leiding van Engelse onderofficieren en dat men af en toe eens mee mocht naar de grote stad Kuala Lumpur.

Maandag 14 november j.l. reisde ik van Kuala Lumpur naar Morib Beach, niet in een open vrachtauto maar in een gehuurde auto met chauffeur en airconditioning, over geasfalteerde wegen ongeveer 70 a 80 kilometer ten noord-westen van Kuala Lumpur. We deden er ongeveer een uur en driekwartier over en toen arriveerden wij op Morib Beach.

We, dat waren naast de chauffeur van de auto die we gehuurd hadden, ook twee vrienden van mij uit Geleen waar ik nu woon. Dit was een emotioneel moment, dit was dus de eerste plek waar mijn vader en de andere OVW-ers ongeveer vier maanden gelegerd zijn geweest op weg naar hun einddoel Nederlands Indië.

We gingen koortsachtig op zoek naar aanknopingspunten maar meer dan die ene foto heb ik niet.

Als snel kregen we van locale mensen wat informatie.

Morib Beach is een kuststrook van ongeveer een anderhalve kilometer met een zandstrand. Duidelijk konden we zien dat het ook nu nog een vochtige streek is, waar diverse beekjes/ stroompjes afwateren op de zee. Het strand loopt heel erg langzaam af en bij eb trekt het water zich heel ver terug. Bij vloed en wat meer expliciete hoogwaterstanden loopt het gebied absoluut onder water. We zagen op de terugweg een aantal villa’s in aanbouw en die stonden allemaal op palen. Om afkalving van het land tegen te gaan is er aan het zandstrand een betonnen muurtje gebouwd op oude fundamenten, en ja hoor ik moet me al heel sterk vergissen als we niet exact op dezelfde plek stonden waar ongeveer 66 jaar geleden een foto van mijn toen 20 jarige vader, vanuit de zee, een foto is gemaakt met een aantal kameraden, voor het muurtje.

Dit was een prachtig moment, me te realiseren dat ik 12.000 kilometer van huis, sta op de plek waar mijn vader zijn eerste tropenervaring op heeft gedaan. Onvoorstelbaar, 66 jaar later!

Om het toerisme in dit gebeid te bevorderen is dat kleine muurtje nu modern en goed gebouwd en heeft de overheid van Maleisië een parkje aangelegd, met bankjes een speeltuin, informatie borden over de flora en de fauna in de omgeving, enkele hypermoderne eethuisjes met terras. Het is een keurig park van 200 bij 200 meter waar ongeveer destijds het kamp van onze jongens is geweest. Iets verderop lagen wat oude strandpaviljoens maar het was niet te herkennen of dit oude barakken zijn geweest.

Plots ontdekten wij een monument met tekst. Het monument herinnert er aan dat op 9 september 1945, Brits Indische troepen hier voet aan wal zetten om Malakka te bevrijden van de Japanners, meer dan 40.000 man troepen, 4000 voertuigen en weet ik hoeveel tonnen goederen werden hier aan land gebracht, zo vermeldt het monument.

Mijn vrienden en ik waren met een handelsmissie naar Maleisië en zij kennen het verhaal van mijn vader en wilden mij graag vergezellen. Al lopende op Morib Beach, liep de temperatuur op tot ruim boven de 30 graden. Dus toen onze Sobats arriveerden zal het daar ongeveer dezelfde temperatuur zijn geweest, alleen wij konden in de schaduw op het terras koude Cola drinken en die troffen onze Sobats waarschijnlijk niet aan in 1945.

Rondlopend en op het terras zittend liepen mijn vrienden en ik te filosoferen hoe het geweest moest zijn 66 jaar geleden. De omstandigheden moeten buitengewoon zwaar geweest zijn, de hitte, de vochtigheidsgraad, het zompige gebied, de muggen met het gevaar voor tropische ziektes, het gebrek aan goede sanitaire voorzieningen, dit alles moet het leven daar niet tot een vakantie uitstapje gemaakt hebben.

Erg moeilijk is voor mij nu, is in te schatten hoe goed onze soldaten op de hoogte waren van hun toekomstige militaire missie in Indië. Of en in hoeverre zij op de hoogte waren van de toen al geïsoleerde positie van Nederland op het politieke wereldtoneel, waardoor de militaire missie al bij voorbaat onder een heel zware druk stond.

Ik realiseer mij wel dat de toestand heel chaotisch moet zijn geweest, ik stond daar op Morib Bauch met mijn Ipad, met internet verbinding en een vlekkeloos werkende mobiele telefoon, iets waar de Sobats dus absoluut niet over beschikten, sterker nog, ik lees uit de verslagen en de boeken dat onze jongens verstoken waren van elke informatie. Dit moet de onzekerheid over wat er komen ging heel erg vergroot hebben.

Zoals we weten waren er op dat moment al heftige gevechten uitgebroken op Java, de beruchte zogenaamde “Bersiap” periode was aangebroken..

Nu ik zelf heel even, in hele comfortabele omstandigheden, heb mogen proeven op Morib Beach, wat het geweest moet zijn om hier, 66 jaar geleden als Nederlandse jongeman van in de twintig aan land te zijn gekomen en gelegerd te zijn geweest, is mijn bewondering voor het doorzettingsvermogen van de Sobats weer vergroot.

Ik ben heel blij er geweest te zijn. Met kerstmis zal ik heel zeker terugdenken aan de kerstviering van onze Sobats in december 1945, 66 jaar geleden op Morib Beach.