bezoeken aan sobats 2018

Bezoeken aan sobats in 2018

Cor Dudok, 2-6RI.


Een praatje bij het 2-6RI-maatje van mijn paatje.

Op 10 december 2018 bezochten we familie Dudok in Lage Zwaluwe.
Het was een hernieuwde kennismaking met één van de maatjes van mijn vader.
Hoe dit bezoek verliep kunt u hier lezen .

Na afloop van de begrafenis in Lage Zwaluwe van sobat Polak,( 2-6RI), ontmoetten wij het maatje van mijn vader. We maakten toen een afspraak en bezoeken de goedlachse 2-6RI-er Cor en zijn vrouw Diny Dudok nu thuis. Ook in Lage Zwaluwe. Marianne is blij om weer met hem in contact te zijn gekomen en is benieuwd wat Cor Dudok naast zijn eigen Indië ervaringen nog weet te vertellen over haar vader.

Familie Dudok woont nog zelfstandig in een knus huisje. “Ruimte genoeg voor ons tweetjes en op 1^e kerstdag komt de hele bups hierheen, 2 kinderen, 4 kleinkinderen en twee achterkleinkinderen en al het aangetrouwde spul. Vroeger deed ik dan Indisch koken maar dat doe ik niet meer. Dat gaat niet meer, " vertelt mevrouw Diny Dudok.

Uiteraard komt het gesprek op het overlijden van maatje Cor Polak. Beiden sobats woonden sinds jaar en dag in Lage Zwaluwe en slechts één straat van elkaar vandaan. “Hij is zondags nog hier geweest. Hij kwam veel hier. Zeker wel drie keer op een week," zegt mevrouw Dudok. “Zondagavond is hij opgenomen in het ziekenhuis. En het was over!” Sobat Cor en zijn vrouw zijn daar nog verbaasd over.

"Voor de begrafenis zei ik al tegen Cor: dan komt Marianne ook," zegt Diny Dudok. "Ik zag je ook meteen toen jullie de kerk binnenkwamen."

“Ja, ook dat zijn dingen die we doen. Aanwezig zijn bij crematies en begrafenissen. Mits de familie dat op prijs stelt dan. We hebben toch na afloop van de begrafenis fijn met u zitten praten. En nu zijn we hier." antwoordt Marianne. "Och ja, Cor Polak. Wij konden samen nog hele verhalen opdoeken hoor," zucht sobat Dudok. "Van vroeger over Indië natuurlijk. Ja, we hadden altijd wel wat op te halen hoor."

Marianne helpt mevrouw Dudok even met de koffie voor we losbarsten met onze vragen.“Waar bent u geboren vragen we dan altijd, maar bij u is dat vragen naar de bekende weg. U bent hier geboren in Lage Zwaluwe,” opent Marianne het vraaggesprek. “Ja, in 1926! Een gezin met vijf kinderen. Ik was de oudste. Mijn vader was landarbeider, maar hield ook de boekhouding bij van de boerderij waar hij werkte. Ja, want de boer aan de overkant, de Vlaming, waar hij voor werkte, die was heel de dag op stap.” “Oooooh! Ooooeii!" klinkt het gelijk uit de kelen van Joop en Marianne! “Ja, ja, en mijn vader hield wel de boerderij al die tijd draaiende. Op de lagere school hier heb ik alle zeven klassen doorlopen. Toen ben ik van school af gegaan, op mijn dertiende. Ik ben met mijn vader meegegaan. Naar de Vlaming. En daar heb ik ook nog een paar jaar boerenwerk gedaan. Iedere ochtend samen met mijn vader op de fiets naar de boer.

Ik hoefde me niet te melden voor de arbeidsinzet want ik was landarbeider. Ik was nog te jong daarvoor. Nee, in de oorlog hebben wij geen honger geleden. Er was volop eten. Nee, nooit honger gehad."

"Na de bevrijding ben je bij de OD gegaan," zegt mevrouw Dudok als aanvulling. “Nee, toen hebben we hier een half jaar aan de rivier gelegen tegenover de moffen natuurlijk. Want de moffen lagen aan die kant, aan jullie kant dus, Brabant was toen al bevrijd. Wij waren al 8 maanden eerder bevrijd als Holland. De kogels en granaten vlogen je hier soms om de oren hoor.

Ik zat toen bij de ondergrondse, orde dienst. Zo zijn wij van lieverlee in het leger gekomen.” “De Ordedienst, was dat de Ordedienst Lage Zwaluwe?" vraagt Marianne. “Nee, dat was ook de Orde Dienst van Klundert." “Dus daar kende u mijn vader al?” “Jazeker wel,” is het gedecideerde antwoord. "Daar waren toen al mensen die ons onderwezen uit het vroegere leger. Het Nederlandse leger. Wij waren volledig bewapend. Ja. Hier onder de rivier.”

“Wat voor wapens had u”, vraagt Joop. “Duitse wapens. Ik kon al schieten en goed ook! Jazeker! En handgranaat gooien."

"Hoe kwam het dat u zo goed kon schieten?" "Nou, omdat we dat hadden geleerd van de Engelsen die hier al naar toe waren gekomen. Als ik het goed heb waren trouwens het eerst de Polen. Dit was bevrijd gebied waar wij zaten.”

"Maar wat moest u dan doen? Bewaking?” vraagt de nieuwsgierige Marianne. “Aan de rivier hadden wij allemaal van die schuttersputten gemaakt boven op de dijken. Het waren hier allemaal dijken, dus schuttersputten en dan moesten we met zo’n militair van de Engelsen of Canadezen mee, dat was net navenant wie er dan waren, dat was verschillend. Want dan kwam er een groep van Engelsen en dan weer Canadezen en daar moest je het mee doen. Maar daar moest je wel mee op wacht. Ik was toen 18 jaar, want ik was nog geen 19 toen zijn we al naar Indië gegaan! Ja, 18 jaar toen had ik al een proppenschieter!" lacht sobat Cor.

"De groep van waarmee we uit Lage Zwaluwe vertrokken dat weet ik nog precies, was 17 man. Daar ben ik nog de enige van over! Kijk hier is nog een foto van het vertrek van de groep Lage Zwaluwe en Made."

Cor Dudok eerste links op de laadbak ( 2e rij van onder.)

“Het was een militaire wagen, daarmee reden we naar Vught. Wij waren allemaal vrijwilligers. OVW-ers. Daar kregen we opleiding en kleding. Maar wij hebben hier eerst de rivier afgewerkt, 8 maanden lang. Dat was een ruw leven. Toen zijn we geformeerd door majoor van Wely, die is ook meegegaan naar Vught. Je had een 6RI in Limburg, maar je had ook een 6RI hier van Brabant. Die moesten ze toen bij elkaar gaan voegen. Daar kreeg je het kader van 6RI uit Limburg. Kapitein Vaessen! Als ik het goed heb was dat toentertijd al een grootmajoor hoor. Er was ook een leidinggevende 'van der Heijden'. Ik denk dat toen we in Vught opkwamen we haast een bataljonsterkte waren. Zo’n 800 man," somt sobat Cor op. “Allemaal hier uit de omgeving?" vraagt Joop. “Nee, want ondertussen waren er meer vrijwilligers gekomen uit het hele land wat toen helemaal bevrijd was. Want eh Jorritsma... “ “Sjoerd?" vraagt Marianne direct. “Ja, Sjoerd! Nou zeg, hierzo, ze kent ze net zo goed als ik,” zegt sobat Cor bewonderend! “Maar,” komt Marianne met een prangende vraag:"Wat vonden uw ouders ervan dat u oorlogsvrijwilliger was?" "Nou, niet best hoor", antwoordt Cor timide. “Hij heeft een rottijd gehad. Zijn moeder is gestorven terwijl hij in Indië zat," vertelt mevrouw Dudok. "En de familie had onder elkaar allemaal geld opgehaald dat hij terug kon komen.” ”Ja, maar dat mocht toen niet. Nee.”zegt sobat Cor.

"Hoe lang bent u in Vught gebleven?" vervolgt Joop het verhaal. "We hebben nog die ontploffing meegemaakt. (juni 1945) De ontploffing was van de opgeslagen granaten uit de oorlog. Twee jongens van het dorp hier zijn er bij gesneuveld. Er waren wel honderd gewonden. Het was verschrikkelijk.”

(Cor Polak heeft ook dit verhaal vertelt, het staat in het boekje van vorig jaar december.)”Veel jongens die erbij waren zijn dit niet vergeten. Het was verschrikkelijk. We wisten niet wat we hoorden. We stonden net op de apelplaats. Nee, ik was niet gewond. Maar als ik het goed heb, jou vader wel Marianne.” ”Ja, dat klopt. Hij had een verwonding aan zijn arm,” beaamt Marianne. “Dat kwam van al die glassplinters van de ramen. Die vlogen overal naar toe. Het was een ravage man. Het was verschrikkelijk. Het was al een zooitje voordat we weggingen!

Vanuit Vught gingen we naar Limburg. Daar in Sittard werden 1-6RI en 2-6RI geformeerd. In Sittard heb ik ook mijn carrieropleiding gehad. Want wij hebben al ons materieel mee kunnen nemen naar Indië toe. Maar eerst hebben we nog een paar weken in Engeland gezeten. We gingen daarheen met de Biarritz. Maar wij zijn met de Nieuw Amsterdam naar Indië gegaan. Nee, ik was niet zeeziek. Nee, maar jouw vader wel hoor! En Cor Pluim. Och och. Die zaten aan de cornflakes. Of er nog iets bijzonders aan boord is gebeurd? Nou eh ja.”

“Moeder, hoe heette knul nou. Die van de overkant? Van de Nieuwstraat? Hoe heette die nou?” En dan ineens klinkt het: “Van der Goorbergh. Die sprong overboord. Ja, en waarom? Wij lagen al met de Nieuw Amsterdam zeker wel een kilometer of twee drie verder voor we alles in zee hadden, zwemvesten en dat die sloep gezakt was. Want dat ging hard hoor. Ze konden hem net op tijd uit zee halen.”

”Waarom sprong hij dan overboord?” “Nou, hij wilde niet. Hij kreeg de kolder in zijn kop. Hij sprong potverdorie zo van boven van die reling hup! En weg was die! Hij is na aankomst in Indië meteen teruggestuurd. Ja, dat was van der Goorbergh.

We gingen eerst naar Malakka. Op Morrib Beach. Daar is de eerste van ons vermoord. Die was ondeugend geweest. Die ging op eigen houtje de kampong in. Op Malakka was het dienstkloppen, dienstkloppen en nog meer dienstkloppen. Of ik last had van de warmte. Helemaal niet. Op patrouilles ook niet hoor. We lagen in een Jappenbarak. Met de klapperratten.”

”En toen kenden jullie elkaar nog niet?" vraagt Joop aan Diny. “Nee, nog niet. Ik wist wel dat hij in Indië zat. Ik ging met zijn neef!" vertelt Diny Dudok. “Daar heb ik een jaar of anderhalf mee gescharreld. Nee, dat was niet zo’n echte liefde hoor. Maar ik ging er wel mee om. Ik had eigenlijk liever dat die niet als wel kwam.”

Joop breek de romance af en vraagt: "Op Morrib Beach van wie kregen jullie training? Was dat van de Engelsen?” “Ja, van de Engelsen. Niet van de Gurhka’s. Die zaten er wel hoor. Van de Engelsen kregen we ook de mortieroefeningen van en geweeroefeningen. Ik was mortierist. Ik zat met de carrier. De mortiercarrier en daar werd alles op vervoerd en moest ik mee rijden."

"U zat bij sergeant Jan Wijers in het peloton. Hij was uw commandant." vertelt Marianne. “Ja, dat klopt.

Dudok, Jorritsma, Spoor, Wijers? Foto: Jan Wijers. Slagorde carriers. Foto: Cor Dudok

Toen wij de eerste keer naar de reünie gingen, toen waren jullie er nog niet," vertelt mevrouw Dudok, "toen werd er geroepen 'DUDOK, waar zit DUDOK?' Ja, dat was sergeant Wijers. Ik hoor het hem nog roepen!”

"U zat bij de mortieren en toen ging u naar Java," vervolgt Marianne. "Toen gingen we naar Java. Voor de kust gingen we van boord. Gewapend en al. Zo moesten we Semarang in. En toen moesten we rap uitkijken want anders schoten ze je zo voor je raap. Want die paar Engelsen die er zaten hadden der eigen achter het prikkeldraad verschanst en die durfden er niet meer uit. Dat had te maken met die Bersiapbeweging. Nou, pas op. Toen was het wat hoor!

We kwamen in het N.I.S.gebouw te liggen. Dat werd ons hoofdkwartier. Nee, niet eerst in het protestants weeshuis, wij gingen gelijk door naar het N.I.S. gebouw," zegt Cor Dudok.

Als Marianne de namen van de gebouwen opnoemt en de straten samen met sobat Cor, vraagt mevrouw Dudok:”Ben je wel eens in Indië geweest, Marianne? Je weet er zoveel van?” Maar Marianne is nooit in Indonesië geweest. Sobat Cor zegt: “Onze kleinzoon is er twee jaar geleden heen geweest. Backpacken. Ik vroeg hem waarom doe je dat? Hoe kom je erbij? Hij wilde gaan kijken waar opa overal is geweest. Ja, toen heb ik hem aangegeven waar hij moest gaan kijken. Zelf ben ik nooit meer teruggeweest. Ik heb toen net een zware hartaanval gehad. Ik kon geen kant op. Anders had ik wel mee geweest.” We praten nog even door over de gezondheidsproblemen, maar Joop pakt dan kordaat weer het verhaal op.

"U kwam dus op Java, bepakt met geweer." "Toen hoorde wij ook pas dat er iets vreselijks was uitgebroken onder die zwarte bevolking. Dat was die Bersiapperiode. Wij hebben toen weken op de kazerne gezeten om ons boeltje te beschermen. Na een paar weken was die opstand neergeslagen en zijn we begonnen met de patrouilles te lopen. Nou, dat was ellendig. Patrouilles rondom Semarang. Met de carrier en lopen, want je kon niet overal met de carrier komen en dan moest je alles dragen. Ik was eerste schutter. Ik hoefde niet te sjouwen." “Mijn vader wel hoor,"zegt Marianne zuchtend. "Die vertelde over de grondplaat en de loop." “Die grondplaat, ja potverdikkie, die woog wel over de honderd kilo.” Polak sjouwde ook met de grondplaat,” zegt Cor. “Later kregen jullie die paardjes. Die ketjes," weet Marianne. “Oh, dat was iets van Sjoerd Jorritsma en Toontje Schets," vult sobat Cor aan.

Klaas de Boer, Sjoerd Jorritsma, Kees v.d. Veke, Huib Lankhuizen, Indier,Janus v.d. Made
met de gevreesde KNILPaardjes. (foto: Huib Lankhuizen)

"We zijn later nog bij hem thuis geweest. Ik heb hem nog verteld nog dat hij een hekel eraan had als die mee moest met patrouille en van alles moest dragen. Daar had die het altijd over. Ik zei: Jij neemt dan alleen een pistool mee en klaar! Nergens meer over mauwen. Wij doen de rest. Maar toen kwamen we onder vuur te liggen onderaan zo’n Tjot (berg). Wij lagen onderaan en die lui zaten daar te rammen daar bovenop. Ja en toen was Toontje in alle staten. Had ik maar dit en dat. Ik zei: nou heb je geen wapen. Kan je wel zeggen dat een pistool makkelijker is maar daarmee kan je niet gaan zitten paffen tegen een berg omhoog. Toen ging er een licht op hoor.”

"Waar ging u allemaal naar toe op die patrouilles," vraagt Joop. "Dat was allemaal in de omtrek van Semarang. Dat moesten wij toen beveiligen. De ring rond Semarang." “Kalibanteng,” komt Marianne mee om de hoek. Cor Dudok lacht weer. "Ja, Kalibanteng, daar hebben we ook gezeten. Bij het vliegveld." "U heeft ook de aanvallen daar meegemaakt?” “Nou, schei uit. Toen hingen ze in het prikkeldraad. Ja, dat is de redding van ons geweest. Ze hadden ons de zee in kunnen drijven. Toentertijd hoor. Maar we kregen ondersteuning vanuit zee.” ”Was dat van de Kortenear?" vraagt Marianne. “Juist ja, de Kortenear. Toen hadden we het echt krap, zoals jouw vader ook wel heeft vertelt. Ja, het was zeker krap.

Dat was maar goed dat we ondersteuning uit zee kregen hoor. Ze kwamen echt heel dichtbij met die speren en bamboestokken. En gillen. En wij nog harder gillen. Ja, dat was die rotte Bersiap." Cor zit er nog maar eens bij te zuchten.

"Ja, jullie hebben heel wat meegemaakt," zegt Joop."Vanmorgen kwamen we nog in gesprek op de kazerne in Oirschot en vertelden dat verhaal. Want jullie gingen niet voor een maand of drie maar voor twee, drie jaar.” “Ja, ja,” lacht Cor Dudok, "goed bekeken. Blijven en niet tussendoor naar huis. Ook niet toen mijn moeder overleden was. Wij hadden de verbandakte getekend, een lange verbandakte. Naar huis gaan tussendoor dat was er niet bij. Zeker niet. Dat is nu wel anders. Na drie maanden kunnen ze alweer naar huis. Dat is allemaal geregeld hoor."

"Cor, jullie zijn thuisgekomen met een mannetje of tien van hier maar iedere familie had wel wat he?” merkt mevrouw Diny Dudok op. “Ja, mijn moeder weg,"antwoordt sobat Cor. "Van Leddy Dudok zijn vader weg. In zo’n tijd gebeurd er heel wat. Bas Beversluis en Dirk Polak hebben we in Indië moeten achterlaten. Mijn jongste zus die kon mij niet. Schreeuwen en huilen deed ze. Ze kon mij niet, onze Joke."

"Hoe liep het verder?" wil Joop weer weten. "Na Kalibanteng?” vraagt Cor. "Toen hebben we eerst nog een eind langs de kust moeten oprukken. Kendal, Ambarawa, Salatiga en dan kwamen we op de ring. Dat was het laatste wat wij onder beheer hebben gehad. Salatiga. Het hoofdkwartier bleef het NIS-gebouw. Het klopt dat we eerst in Salatiga waren ondergebracht in een oud schoolgebouw. De schoolbanken werden inderdaad op het pleintje gezet."

"Wat zijn de dingen die u het meest zijn bijgebleven en waarvan u denkt nou, nou,”vraagt Joop. “Tja, och,” verzucht sobat Cor Dudok. "We hebben het flink voor de kiezen gehad. Maar je helpt mekaar. Jij weet dat wel Joop, want jij bent zelf ook militair geweest!

Naast de aanvallen bij het vliegveld natuurlijk ook het sneuvelen van Veldman en luitenant Fick uit Oosterhout. Zij zaten met een verkenningsvlucht in de Mitchell. Ook zoiets. Dat maak je allemaal mee. Dat zagen wij toen aankomen. Die Mitchell landde daar en het bloed liep al het vliegtuig uit. De piloot had nog niet in de gaten dat ze beiden geraakt waren. Die zag niet wat er achter zijn rug gebeurd was.”

“Maar ge bent dikwijls de reddende engel geweest," zegt Cor Dudok tegen Marianne als mevrouw Dudok de onderscheiding Orde en Vrede laat zien met een fris helder lint. “Oh ja, destijds was het oude lint helemaal versleten en u wilde weten of het mogelijk was om een nieuw lint er op te zetten," zegt Marianne. "Jij hebt dat telefoonnummer gegeven om navraag te doen. Die man zei stuur hem maar op. En we kregen hem opgepoetst en met nieuw lint netjes teruggestuurd.” "Marianne, als je nou op de bijeenkomsten en reünies kom, zijn er dan nog veel van de oude garde?” “Het wordt steeds minder, helaas. Maar het kan niet anders, jullie horen tot het uitstervende ras, met alle respect. Op een van de laatste reünies hadden we nog maar drie echte 2-6RI-ers binnen.”

We praten door over makkers die we al eerder hebben bezocht, aanwezig waren bij crematie of begrafenis. Marianne somt namen op en Cor Dudok, die kan alleen maar lachen omdat Marianne zoveel namen weet op te noemen.

Dan ernstig: “Huib Kers, och jee, is die ook overleden? Gerrit van Gils, Jan van Langh, Guus Schouten, allemaal al weg.”“Bij Guus hebben we nog een keer of drie na afloop van de herdenking in Roermond gegeten," vertelt mevrouw Dudok. "Jan van Langh, dat was een feestnummer."

"Maar ik wil nog even terug naar Java, naar uw verhaal," dringt Joop tussen alle schaterlachen door aan bij sobat Cor."Oh ja, je wilde weten wat het meest is bijgebleven. Nou, ik denk die aanvallen op het vliegveld. Daar is het knokken geweest voor ons. Voor hetzelfde geld hadden ze ons de zee in kunnen drijven. Oh en daar stortte ook de Mitchell neer bij die aanvallen.”

“Uw moeder is overleden toen u in Indië was. Hoe kreeg u daar bericht van?”"Per luchtpost. De aalmoezenier kwam het mij vertellen. Wij hadden toen pater Evens. Ik kreeg toen drie dagen vrij. Ja, wat heb ik hier aan drie dagen vrij? Ik heb niks aan drie dagen verlof. Laat mij maar dienstkloppen hoor. Ja, dat zijn klappen. Zeker als jonge gast zijnde. Wel drie dagen verlof maar niet naar huis. Dat mocht niet. Dat kon niet. Ja dat zijn klappen en die moet je zien te verwerken. Net als het sneuvelen van de jongens. Die werden dezelfde dag begraven.”

"Toen de diensttijd erop zat, wat gebeurde er toen?“ “Toen gingen we naar huis. Met de Johan van Oldenbarnevelt. Voor we naar huis gingen hebben we eerst nog in Soerabaja gelegen. In een doorlaatkamp tot het schip kwam waarmee je naar huis ging. “Ja, ik was blij dat ik naar huis mocht. Het zat erop! 5-5RI heeft onze taken overgenomen! Ik had niet willen blijven. We hebben een zware tijd gehad hoor." “Ze hebben een moeilijke tijd gehad," zegt mevrouw Dudok, "maar ik heb hem wel op het rechte spoor gezet.” Hier moet sobat Cor heel erg schaterlachen.

"We kwamen aan in Rotterdam, werden ontscheept en met bussen naar huis vervoerd. Het ging er maar karig aan toe hoor. We kregen niks. Geen fanfarekorps op de kade, geen toespraken. Nee, de bussen in en zo gauw mogelijk weg. We werden plaats voor plaats afgevoerd. Wij waren één van de laatste. Toen ik thuiskwam was het droefheid alom natuurlijk. Er was niets versierd. Allemaal verdriet. Er waren er twee gesneuveld. Mijn moeder overleden en bij Leddy zijn vader. Nee, dat was niet prettig als je dan thuiskomt. Ook voor de familie niet.

Thuisgekomen ging ik solliciteren. Werk zoeken. Naar het gemeentehuis in Zevenbergen. Daar deed ik voor het eerst haar ontmoeten. Op de grote brug in Zevenbergen." “Ik zag hem en ik dacht Nou! Dat is een knappe jongen," zegt mevrouw Dudok. “Ik was samen met Cor Lucas 2-6RI. Ken je die?" Marianne veert op: “Ome Cor Lucas! Die witkop! Die blonde! Nou, of ik die ken, want die woonde bij ons in Hoogvliet." “Precies,”zegt sobat Cor. “Hij werkte samen met mijn vader bij de Shell en zijn tot de dood toe vrienden gebleven.”

“Ja, maar ik wil toch even weten hoe het contact ging op de brug," komt Joop er tussendoor. “Nou, we hebben nog even gepraat. Verder niets. Wij moesten naar dat arbeidsbureau. Ik wilde naar Philips. Daar moest je dan testen maken voor het werk. Later hoor je nog van ons. En verrek, ik werd aangenomen en heb er veertien jaar gewerkt." Cor Dudok is nog verbaasd.

“Ja, maar hoe zat het dan met die ontmoeting op de brug?" wil Joop nog steeds weten. “Daar heb ik niks meer van gehoord," zegt Diny.

"Later was er hier een kermis. En ons muziekkorps van Zevenbergen kwam hier naar toe. Daar was ik bij. En toen zag ik hem weer.” “En ik zei tegen haar: is het nog aan met die vrijer van je?” Maar dat was allang afgemaakt. Toen van lieverlee afspraakjes gemaakt. We hadden vijf jaar verkering." "Ja, toen was ik het zat”, zegt mevrouw Diny. "Nou moet de kogel maar door de kerk en maar even ondeugend zijn. Ja, en toen moesten we!” “We zijn 20 april 1954 in Zevenbergen getrouwd.” “Net na de watersnoodramp,”rekent Joop voor. “Ja, dat klopt. Dat hebben we ook nog meegemaakt.” “Ik ben nog na de watersnood in de Klundert geweest om te werken," vertelt mevrouw Dudok, "bij een schoenwinkel. Geerts! Ik heb daar heel wat rommel geruimd. Ontzettend, wat een ravage door dat water. Dweilen met de kraan open. Ik kreeg er nog een paar nieuwe schoenen van ze.” “Ja, dat was verschrikkelijk, die watersnoodramp," beaamt sobat Cor. “Mijn vader vertelde dat bij hun thuis in Klundert het water tot aan de zolder had gestaan,” weet Marianne. “Al zijn souvenirs uit Indië weg!”

"Maar wat deed u toen u bij Philips ging werken?" pakt Joop de verhaaldraad weer op. “Wij zaten in de fabricage van lampen. Je moest fittingen op een rij zetten, dan een kousje erop, en dan op de molen en hup hup." Sobat Cor weet nog precies de handelingen. “Maar toen moest ik weg want de afdeling waar ik zat die werd opgeheven. Ik zou overgaan van de lampenfabriek naar de grammafoonmotoren. Daar had ik aanleg voor zei Driessen, de grote man van Philips. Maar toen moest ik wel naar Terneuzen. Toen zij dat hoorde zei ze: “Ja, maar je gaat mij toch niet naar Terneuzen verplaatsen. Wat moet ik nou in Terneuzen. Je kan doen en laten wat je wil, maar dat doe ik niet!” sputtert mevrouw Dudok alsnog. "Mijn vader en moeder leefden allebei nog. Daar ben ik 32 jaar iedere dag naar toe geweest. Toen hadden we ook al twee kinderen, die hadden we dan ook mee moeten nemen. Nee!

Cor had een zwager bij de Rijkswaterstaat. Daar kwamen ze een mannetje te kort. Dat was wel een baantje voor onze Cor. Hij heeft jaren bij de Waterstaat gezeten. Met uniform en pet! Toen moest die naar Moerdijk of naar de Zevenbergse hoek. Nou Cor, zei ik, dat doe ik niet. Echt niet," vertelt mevrouw Dudok zelfs nu nog resoluut. "Nee, ik was net hier gesetteld en dan moet ik weer weg. Dus dat ging niet gebeuren." Hiermee heeft mevrouw Diny haar zegje gedaan!

"Toen heb ik een leven gehad," zegt sobat Cor, "een goei leven! Bij Rijkswaterstaat deed ik wegcontroles. Ik heb hele dagen langs de weg gezeten met een auto. Opschrijven waar er stukken uit de wegen waren, vangrail kapot en zo. Dat heb ik 25 jaar gedaan!"

“Alles bij elkaar al 39 jaar dus,” rekent rekenmeester Joop.“Ik had al zes dienstjaren meer vanwege de dienst, die 3 jaren in Indië werden dubbel geteld. En ik had ook al een rang hoger dan de anderen. Ik kon met 61 jaar met pensioen. Met de VUT. Nooit spijt van gehad! Ik heb altijd moeders in het huishouden geholpen. Nu nog doen we alles samen.” Marianne wil weten hoe sobat Cor het thuis vond nadat hij weer na zo’n lange tijd van huis te zijn geweest en volwassen te zijn geworden. "U ging als een snotneusje weg en kwam als volwassen man terug. Dan moet u in dat kleine Nederlandse dorpje weer in het gareel lopen." "Nou, dan heb ik een wedervraag," zegt sobat Cor. "Hoe heeft jouw vader dat ervaren?” "Mijn vader was zeer recalcitrant," vertelt Marianne. "Daar konden ze niets mee beginnen. Totdat zijn zus Reina zei: 'Ik weet wel wat voor hem. Laat hem maar naar Rotterdam komen. Dan gaat die solliciteren bij de Shell.' Mijn vader was niet te handelen.“

"Nou, daar heb je het dus. Hier, ik ook niet. Ik ging drinken." “Hij kwam geregeld thuis als een oelemetoeter. Maar dat wilde ik niet”, valt mevrouw Dudok in. “Stoppen! 'dat is goed', zei hij als jij niet meer gaat dansen. En ik ging graag dansen want daar was ik weg van.”

“Kijk daarom stelde ik jou die wedervraag wat jou vader deed toen hij weer thuis was. Ik heb nog overwogen om te emigreren. Sergeant Lobbezoo is toen ook vertrokken naar Australië. Die kon het in Nederland ook niet meer wennen." Cor valt weer even terug op Indië. "Je zit er met verschillende compagnieën. Niet iedereen kende je even goed. Ik heb al die namen allemaal in mijn hoofd gehad, maar kan ze niet meer vinden. Westerhof en van Oosterhout, Kees van de Veeken, die is naar Korea gegaan later. Keske! Die is daar in Indië getrouwd met een Indisch vrouwtje. Toon van de Bosch uit Mook.” "Met wie hebt u nog meer opgetrokken in Indië. Wie kon er nou zo goed boksen. Was dat Woutje Spoor?" "Ja, daar heb ik ook nog een foto van met mij samen in de bokshouding.

Gerrit de Wijs en Wout Spoor, r Wout Spoor, ?, Cor Polak. Sjoerd Jorritsma als Indiaan

“Wacht es even. Ja! Zou ik bijna Lieske Hansen vergeten, ja! Ik zal je wat vertellen. Ik reed ’s morgens vroeg met de wagen op de parallelweg en daar zie ik er ene fietsen. Ik draai het raampje open en roep: 'Hedde ge tegenwind?' Hij: Ik ken je niet hoor. Ik zei: stap es af! Ben jij Lies Hansen? Toen herkende hij mij. Hij woonde in Prinsenbeek toen. Ja, het sulletje van de compagnie. Haha! Nou, die was nou echt de pispaal hoor. Lieske. Er vallen er steeds meer weg. We zijn allemaal de trap aan het afdalen," zegt Cor gelaten. “Maar zolang als jullie er zijn, blijven we ons best doen voor jullie,"antwoordt Marianne. “Leeft Heiltje Lobbezoo nog? De vrouw Floor van Genderen?” vraagt mevrouw Dudok zich af. “Zij leeft nog, althans tot zover ik weet. Ze zit wel in de verzorging. Floor, haar man is overleden," aldus Marianne. "Is Floor ook dood? Floor werkte ook bij de Rijkswaterstaat hoor! En hij was baggeraar." Sobat Cor slaakt een zucht.

“Maar ik vind het fantastisch dat je geweest bent Marianne en Joop natuurlijk ook. En moeder hier ook."“Wij kwamen de kerk in bij Cor Polak, en ik zei tegen Cor: ze zitten er hoor.”zegt Diny. “Ja, en zo is het gekomen dat we nu hier zitten. Maar na een reuze gezellige middag en voorzien van de door uw gespaarde Douwe Egbertspunten, is het nu echt tijd voor ons om, zoals jullie het hier zeggen, terug te gaan naar de andere kant van de rivier.

7 december herdenking Schaarsbergen.




Op 7 december 2018 waren wij aanwezig bij de herdenking 7 decemberdivisie.

Op bezoek bij Marinier Nico Kruininger

Op zondag 11 november bezochten we marinier Nico Kruininger in Zevenaar.


We kwamen aan bij sobat Nico Kruiniger in de stromende regen. De huiskamer was al gezellig verlicht en lieten we het slechte weer voor wat het was. Eenmaal gezellig binnen aan de koffie, gezet met de senseo, gewonnen op de reünie, komt er een berg brieven, documenten, e.d. op tafel.
Wij laten ons echter niet de regie uit handen nemen en volgen onze eigen tactiek. Sperverhoor!

“Ik ben op 19 december 1926 geboren in Maassluis geboren” is het antwoord van sobat Nico op de eerste vraag. Zo, die hebben we vast!
“Ik heb de lagere school afgemaakt en ik zou naar de HBS gaan en 10 mei 1940 brak de oorlog uit. Toen was ik 14 jaar.”
“Ho, wat deed uw vader?” Joop gooit de rem erop. “Mijn vader die voer. Op de grote vaart. Hij raakte in de crisis zijn boot kwijt en werd werkeloos. Voor een gulden meer dan de uitkering heeft hij bij de werkverschaffing gezeten. Elke morgen ging die op het fietsje met de pont van Maassluis naar Rozenburg, dan fietste die naar de Beer, waar nu Maasvlakte2 is, en daar stond die op de schop. Ze kregen elke dag een krentenbol mee. Dus het was de krentenbollenploeg. Later is hij bij de luchtbescherming gekomen en kok op het transitkamp in Hoek van Holland van de Engelsen die weer terug naar huis gingen. Ik was het oudste kind van de acht. Er waren er elf maar drie zijn er heel jong gestorven. Ik was het monster van de familie. ( De oudste die de maat zette) Op een gegeven moment moesten we ons melden voor de arbeidsinzet. Dat heb ik niet gedaan. Dus ik heb ondergedoken gezeten bij een oom en een tante in de tuinderij en ik heb bij een oom in Vlaardingen gezeten,” vervolgt sobat Nico zijn verhaal. “In een meubelfabriek. Op 9 jan 1945 was er in Maassluis een grote razzia. Toen ben ik de val ingelopen. 18 jaar. Het was stervenskoud. Het was midden in de Hongerwinter. We werden met een groep mannen van tussen de 16 en 40 opgepakt en op transport gesteld. We moesten lopend van Maassluis naar Schiedam. Een dag daarna per trein, in van die beestenwagens, via Amersfoort naar Dresden gebracht. Daar konden we voor het eerst uit die wagons. Onder bewaking. Kregen we een beetje soep van het Rode Kruis. Het was een paar weken voordat Dresden helemaal platgegooid werd. Wij kwamen uiteindelijk terecht in Ostrava in Tsjecho-Slowakije. Het was een heel groot kampement van de Eisenbahn- Flak. (Geschut dat stond op treinen) Onze kleren werden afgenomen en we kregen allemaal Duitse kleding, een crèmekleurig broek en een jack eroverheen, voetlappen en stiefels. Inmiddels waren de Russen al flink in opmars. Onder de druk van de toename van de Russen zijn we toen naar Pardubice gebracht. Daar werden we in een kampement in smerige barakken gestopt. Strafexercities en op je sodeju kreeg je. Toen wij trouw aan de Fuhrer moesten tekenen en dat verdomden, kwam pas de aap uit de mouw dat we helemaal geen vrijwilligers of Ersatztroepen waren. Daarna werden we gewoon een beetje kloterig behandeld.
We moesten tankgrachten graven, kregen amper te eten. We werden weer op transport gesteld, nu naar Cottbus, z.o. van Berlijn. Toen kwamen wij terecht midden in de slag om Berlijn. Op een gegeven moment waren wij nog aan het werken, toen zijn we tijdens een bombardement van de Russen met 15 man er tussenuit geknepen. Ongelooflijk groot risico want het werd als Fahlerflucht (misdaad) beschouwd. Als ze je pakten, dan schoten ze je kapot. Aan de ene kant, ik zie nog die hele stoet met vluchtende soldaten, burgers, paard en wagens, en God weet wat!
We hebben daar een paar dagen als een drol in de pispot rondgelopen
en uiteindelijk kwamen we bij een hele grote boerderij.”

“We waren helemaal kapot. Ik kan me nog herinneren dat we uit een trog varkensvoer hebben staan eten. De volgende dag hoorden we een grote schreeuw van een boer: Schnell er aus! Die Rüschen können ballt da sein. 100 Kilometer weither sind die Amerikaner. We zijn zo goed en kwaad met onze bebloede voeten weer opgestrompeld en toen kwamen we aan de rand van een bos. We keken zo een dal in, daar was een bedrijvigheid. Allemaal lui in gele uniformen. We zijn maar gaan lopen met handen in de lucht, maar het bleken allemaal Russen te zijn. Die stonden met Tommyguns op ons gericht en toen hebben wij proberen uitteleggen dat wij geen Duitsers waren omdat wij die cremewitte pakken aanhadden natuurlijk. Een jong Pools officiertje, die Engels sprak, vertelden wij dat we Nederlanders waren en gevangenen waren. Toen volgde een hele riedel in het Russisch. Honger? Eten? Daar moet je zelf maar voor zorgen. Zij waren op jacht naar troepen. Alles wat voor hun loop kwam werd kapot geschoten. Ik heb heel wat velden met honderden lijken gezien.
Uiteindelijk zijn we in Torgau terecht gekomen. Daar werden we ontluisd, kaal geschoren, want ja we waren zo smerig als de pest. Een paar weken daar doorgebracht. Toen zijn wij als één van de laatste groepen door de Russen overgedragen aan de Amerikanen bij Frankfurt Oder. We werden op trucks geladen en naar het niemandsland gereden.
Daar stonden de Amerikanen en zag ik voor het eerst in mijn leven een neger. Dus daar werden we overgedragen en weer de hele procedure van controle van namen en Rode Kruis en weet ik veel. Begin mei ’45 zijn we op een trein gezet. Driekwart van het spoorwegnet was kapot gegooid. Wij zaten wel in zo’n wagon maar op een gegeven moment stond je na een dag weer stil. Voor het eerst hadden we een pakketje van het Rode Kruis gekregen. Ik zie het nog voor me. Toiletpapier, sigaretten, orange juice, instant koffie, meat en beans, biscuits, dat was iets geweldigs. Toen zijn we in Bebra terechtgekomen, vervolgens door naar Frankfurt Main, bij Luxemburg, Neufchâteau. Door naar het noorden naar Eijsden en Maastricht. Eindelijk kwamen we terecht in Kamp Amersfoort. Werden we weer geregistreerd, gecontroleerd en al wat meer. Daar zijn we op een truck gezet en naar Rotterdam gebracht. En van Rotterdam naar Maassluis. Toen was ik weer thuis! Ik was een klein half jaar weggeweest. Mijn moeder zei: Zo jongen ben je der weer?!”


“Dan ben je thuis en dan? Ik had geen kleren, geen opleiding. School afmaken, dat zat er niet in. Toen hingen er overal plakkaten van Join the Navy en See the World, kom bij het korps mariniers. Ik dacht dit is misschien de oplossing, je hebt je katje, kleding en te eten. Ik ben me gaan aanmelden als oorlogsvrijwilliger in Vlaardingen. Ik werd goedgekeurd, het was een zware keuring. Je kwam niet zomaar bij de mariniers.
Mijn eerste dienstijd heb ik doorgebracht in het fort van Hoek van Holland. Daar werden wij gehuisvest. Daarvandaan werden we op transport gesteld naar Tilburg, later ingescheept in België, Oostende. We zouden naar Amerika gegaan voor de opleiding in Camp Lejeune. We waren al onderweg en toen werd de atoombom neer gesodemieterd. Halverwege moesten we weer terug. De hele handel, je kist, je barrel was al onderweg. Een week of twee hebben we toen weer in Tilburg gezeten. Daarna naar Amsterdam en daarvandaan zijn we met de Johan de Wit vertrokken. Wij waren het eerste contigent dat rechtstreeks naar Indië ging. Naar Soerabaya. Ik heb bij het 2^e IMBAT mortieren gezeten. Ik was sectiecommandant van de mortieren. Wij hebben nooit rechtstreeks mensen kapot geschoten. Dat was altijd van een afstand. We schoten, drie, vier, vijf kilometer weg.
Vanuit Soerabaja zijn we naar de buitenposten gegaan. Wononkromo, een berucht punt bij de brug. Daar hebben wij toen de nodige acties ondernomen. Ik heb de 1^e politionele actie meegemaakt. We landden toen in Pasir Puthih. We zijn twee keer onderweg geweest om te landen. Twee keer is het uitgesteld en de derde keer ging het door. We zijn o.a. nog in Besuki geweest, daarna naar Djember, de actie bij Modjokerto meegemaakt. De sluizen waren geblokkeerd. Het hele achterland zat onder water. Wij waren helemaal Amerikaans gekleed. Hadden groene uniformen aan. Met platte pet. We waren van alles van Amerikaans voorzien en zagen er gelikt uit. Dus ook de wapens, de uitrusting, voeding en geld. Dat vergeleken met de jongens van de landmacht. We hebben wat wapens buitgemaakt voor de jongens van de landmacht. Die zaten daar nog met die Lee-enfields, de bren en de sten. Wij hadden een BAR, Browning automatic riffel. Onze kleinste gevechtseenheid was 4 man, en op die vier man was er een volautomatisch wapen en drie semiautomatische wapens.”
“Als ik foto’s van de mariniersbrigade aan mijn vader liet zien, zei die: Ja, maar die jongens kwamen veel later dan wij in 1945, Zij hadden veel beter spul dan wij toen.” onderbreekt Marianne sobat Nico even zijn relaas.“Daar konden wij ook geen moer aandoen”, zegt Nico zich alsnog verontschuldigend.
“Ik had een kort verband, drie jaar. Ik ben in juni 1945 in dienst gekomen en september 1948 in Soerabaja eruit gegaan. In Soerabaja ben ik gedemobiliseerd. Kon een heel goede baan krijgen. Ik ben toen administrateur geworden in een van de grootste hotels in Soerabaja, het Branthas.


“Toen u bij de mortieren zat als sectie commandant, had u toen al een rang?” wil Joop weten. “Ik zou eerst aspirant reserve officier worden. Dan moesten wij weer naar Holland terug om daar de verdere opleiding te volgen en beëdigd worden en dan zouden we weer terugkomen naar Indië. Maar ik had begrepen dat in mijn conduitestaat stond: is meer komediant dan marinier. Ik speelde gitaar en was conferencier. Ik heb op de Karel Doorman opgetreden.
Ik had in mijn inschepingverlof een meisje leren kennen. Een Rotterdams meisje, Ik was met een maat in Rotterdam in de ijshoek en daar stonden twee leuke meiden. We hebben die meiden op een ijsje getrakteerd en we zijn aan het stappen gegaan. De tweede keer heb ik ze een dag naar de Hoek laten komen. De derde keer heeft ze mij uitgezwaaid in IJmuiden toen we met de Johan de Wit vertrokken. Dat is gebleven tot …ik een brief krijg van: sorry maar ik heb nou een leuke jongen ontmoet, daar heb ik mee gedanst. Jij zit daar vol gevaar met de kans dat er teruggeschoten wordt. Ik vind het niet eerlijk tegenover jou. Ik zit hier met een aardige marineman. De bekende ‘dear John letter’, dus. Nou ja, dan niet dan! Ik had mijn baan in Soerabaja gekregen. Wilhelmina trad af. In Soerabaja had de marine toen op de Kruiswegkade een heel grote Hollandse kermis gemaakt. Feest voor iedereen.
Een paar weken later kreeg ik een brief met als afzender EvE. Ze schreef dat ze spijt had dat ze het uit had gemaakt en nog steeds gek op me was. Toen heb ik haar terug geschreven dat als ze me wilde zien dat ze naar Indië moest komen, maar ik kom niet meer naar Holland. Ik heb het hier prima naar mijn zin. Goede baan, mooi huis, schitterend land. Nou ja, van het een komt het ander en uiteindelijk is er besloten om te gaan trouwen met de handschoen. Dat was de enige manier dat zij naar Indië kon komen. Al het papierwerk werd geregeld voor mij in Soerabaja en voor Els in Rotterdam. Eenmaal ondertekend dan was je formeel in ondertrouw en zijn we uiteindelijk op 7 april 1949 met de handschoen getrouwd. Donderdagmorgen, half elf in Rotterdam. Op 25 augustus van het zelfde jaar is ze met haar vader met de Sibajak naar Soerabaja gekomen. We hebben een zoon gekregen. Die is in Batavia geboren. Inmiddels was ik goed bevriend geraakt met de familie van Dort, de ouders van Wieteke van Dort. Die hadden in Nederland allerlei ontmoetingshuizen. In Indië hadden ze dat ook. Allemaal ontmoetingshuizen waar burgers en militairen bij elkaar kwamen in Soerabaja, Semarang, Bandung, Batavia noem maar op. Ik was daar om dat ik aan boord zoveel aan cabaret deed. Dat deed ik ook in Soerabaja. Wieteke was 6 jaar toen ik ze leerde kennen. Ze heeft nog bij mij op schoot gezeten. Ik was op een gegeven moment al een paar keer bedreigd en beschoten. Toen zei mevrouw van Dort: Nico, we hebben in Batavia een zaalchef nodig . Je weet hoe het werkt en wie we zijn. Is dat wat voor jou. Dan ben je tenminste hier uit de gevarenzone. Els was inmiddels behoorlijk zwanger. ….”


“Dus Soerabaja was gevaarlijker dan Batavia”, stelt Joop vast. “Ja, toen wel voor mij. Ik moest eerst met mijn huidige baas in overleg, die wist ook al wel dat het een beetje link was. Ik heb in mijn diensttijd heel veel avondstudie op hbs- niveau gedaan, zo heb ik alles ingehaald na de lagere school. We woonden op Noordwijk in een mooi groot paviljoen en we keken uit op de tuin van Soekarno. Ondertussen was onze zoon Nico geboren maar werd het toch te heet onder onze voeten en is mijn vrouw met Nico met een Schotse boot naar Nederland vertrokken.
Voor mij was er geen passage dus ik moest onderduiken. Mijn vader had geregeld dat ik bij de Rotterdamse Loyd in geval van nood kon opstappen, De Waterman kwam aan op de kade en er was eentje afgestapt op Nieuw Guinea, en ze hadden nog een hofmeester nodig. Ik heb mijn privéspullen in kisten mee aan boord genomen en heb eerst wat kustreizen gemaakt en ben uiteindelijk van Batavia naar Nederland vertrokken en kwam daar eind 1950 aan.”
”U vertrok met de Waterman naar Nederland. Zaten daar militairen aan boord?” vraagt Marianne. “Ja, helemaal vol! Ik was geen militair en deed gewoon mijn werk als hofmeester aan boord. Ik was ook nog wat behendig met het projecteren van films, ik verzorgde filmavonden aan boord. En ik heb daar de eerste homo ontmoet. Joop Moerman. In de algemene dienst bij de Loyd. Een aardige kerel. Ik denk er nog wel eens aan .”“U hebt zo heel wat voor de eerste keer gezien,” merkt Joop op, “de eerste Rus, de eerste neger, de eerste homo.”
“Terug in Nederland en toen?” valt Marianne bij. “Ik wilde wel op de Waterman blijven als hofmeester, maar mijn vrouw voelde daar niks voor. Ik heb toen drie jaar bij de RET gewerkt. Eerst als leerling conducteur. In Indië had ik al mijn rijbewijs gehaald, daarna heb ik in Rotterdam nog een aanvullend rijbewijs gehaald voor de bus. Toen ben ik chauffeur op de bus geworden, heb ik op lijn 52 gereden. De eerste bus met een aanhanger.
Ik heb ook nog de watersnoodramp meegemaakt. Zondags zouden we naar mijn ouders in Maassluis gaan. In de nacht van 31 jan naar 1 feb. liepen wij naar huis toen de dakpannen al om je oren heen vlogen. Wij woonden toen in. Mijn schoonmoeder kwam naar boven en zei: Moesten jullie naar Maassluis, nou vergeet het maar, de hele straat staat blank. De trein naar Maassluis reed niet meer. Toen hebben ze me opgeroepen en ben ik naar de garage Sluisjesdijk waar de bussen vandaan kwamen gegaan. Van daaruit zijn we naar de Zuid-Hollandse eilanden gegaan om mensen daar op te halen.
Als je kijkt naar de TV serie van Gerard Cox ‘Toen was geluk heel gewoon’ nou dat was mijn periode bij de RET. Dat speelde ook bij bus lijn 52.” “Ik zat ook op lijn 52,” zegt Joop, “Vanaf de ‘s Gravendijkwal stapte ik op, naar de brug toe, en daar stapte ik uit en liep ik de brug over naar Varkenoord. Daar moest ik bij Feyenoord voetballen. Nee, vertel mij wat over lijn 52,” glundert Joop. “ik heb ook heel wat meegemaakt hoor,” lacht hij.

“Ik heb drie jaar dat volgehouden bij de RET, ” gaat sobat Nico onverdroten verder. “De laatste anderhalf jaar heb ik op de tour gezeten. Wederopbouwritten gereden met veel buitenlanders . Mensen laten zien hoe het hier ging met de wederopbouw.
Na mijn afscheid van de RET was ik voor het eerst werkloos. Via het arbeidsbureau kwam ik bij Firma Tros en Co, een groothandel in vloerbedekking, gordijnen, meubelstoffen, kunstleer en al wat meer. Toen heb ik een opleiding gehad, mijn textielbrevet gehaald en ben ik vertegenwoordiger bij Tros geworden. Daar heb ik zeven jaar tot veel tevredenheid gewerkt. Leuke boterham verdiend. Inmiddels waren wij vanaf het huis van opoe verhuisd naar Hoogvliet.”
Koudijs, de eigenaar van een verffabriek zocht een vertegenwoordiger voor Rotterdam en omgeving. Ja die bood mij wel iets aan wat een aantal keren leuker dan bij Tros. Dus maandagmorgen i.p.v. mijn vast route te gaan doen, kwam ik op het hoofdkantoor om mijn ontslag aan te vragen.
Ik werd vanuit Limburg gebeld. Ze waren hier in Nederland bezig met een Belgische maatschappij een heel netwerk op te bouwen. Daar hadden ze mensen voor nodig. Of ik daar zin in had. Nou, toen ben ik hier in de Achterhoek begonnen. Bij Joop ten Have, groothandel in glas, verf, behang en gereedschappen. Ik ben dus bij Joop terecht gekomen.” “Ik ook,” zegt Marianne gevat.
“Het was een prachtige baan,”gaat sobat Nico door. “Ik heb 14 jaar bij Joop gewerkt. Ik zou directeur worden. Ik was al jaren bedrijfsleider. En toen ging opa dood. Die was de eigenaar van de zaak. Hij had vier zonen, waaronder Joop. Die was directeur van de groothandel. Als een donderslag aan heldere hemel, moest Joop mij ontslaan.”
Hier vertelt sobat Nico over een dochter. Marianne vraagt zich af waar die dochter ineens vandaan komt. “Die is welbewust gemaakt,” is het antwoord. “Roos is geboren in 1958.”
“Het ontslag is in goede harmonie gebeurd. Toen zat ik dus weer zonder werk! Ik zat inmiddels hier in Zevenaar in de gemeenteraad, dat geeft wel presentiegeld, maar dat is geen inkomen. Via een advertentie in de krant kwam ik op 3 maart 1974 terecht in het verkopen van dames- en herenmode in bejaardenhuizen, verzorgingsflat e.d. door het hele land. Ik had mijn textielbrevet, dus ik wist wel het één en ander over weefsels en stoffen. Een jaar daarna al deed zich de gelegenheid voor om het zaakje over te nemen. Els en ik. Dat hebben we 50 jaar gedaan. De laatste tien jaar hebben we een echtpaar in dienst genomen met het vooruitzicht dat zij het spulletje zouden overnemen. Alleen op het laatste moment durfde de vrouw van het stel het niet meer aan. Daar zat ik dan. Uiteindelijk is mijn zoon ingesprongen en nam hij het met het echtpaar over. Binnen twee jaar was de zaak naar Filistijnen. Wij stonden borg. Dus ik moest mijn hypotheek weer aan laten passen. Maar ja, ik zit nog steeds hier hoor! Dat was dus in het lang mijn verhaal!”
“Hoe komt het dat u koninklijk onderscheiden bent? “Het is voor wat ik heb gedaan voor de gemeente Zevenaar. Ik zat sinds 1970 voor de PVDA in de gemeenteraad van Zevenaar. Toen ik pas was geïnstalleerd als raadslid moesten de commissies ingevuld worden. Ik werd op voordracht van de fractievoorzitter van de KVP voorzitter commissie financiële economische zaken. Ik had inmiddels een aantal diploma’s op dat gebied. En ik had heel veel steun aan onze gemeentesecretaris want als je geconfronteerd wordt met een begroting daarvan….! Ik ben voorzitter geworden van Veilig verkeer Nederland hier, van Veilig verkeer Nederland Gelderland Oost. Een leuke periode. Ik was inmiddels ook nog zwemtrainer bij de Watervrienden. Els was de penningmeester. Zij overleed16 december 2012. En dan voel je jezelf lullig. En je wilt niet zielig doen, maar dan zit je hier zo in je uppie en dan voel je jezelf af en toe toch eenzaam. Dan denk je nou, is dit nou nog alles?
We waren regelmatig in Wageningen met het 5 mei defilé. In het begin mocht niet iedereen meelopen. Ik deed hier al jarenlang mee met de 4 mei dodenherdenking. Ik heb wel momenten gehad dat we hier met twee man stonden. Wij waren bekend als oud-marinier en veteraan. Maar op 5 mei was er nooit wat. Dat hebben sinds een jaar of 8 wel voor elkaar. We vormen een erehaag als het bevrijdingsvuur binnen gebracht wordt, we nemen deel aan het vlaggenceremonieel. Ik meen dat er in Zevenaar zo’n driehonderd veteranen woonden. De gemeente financierde het geheel. In 2008 hebben we ons eerste veteranencafé opgestart en dat draait nog steeds. Het is inmiddels een stichting geworden. Met Ger Boers samen zijn we de twee ouwe lullen,” vertelt sobat Nico met een glimlach.
Dat was het laatste die wij van hem zien. Het was Ger Boers die Marianne opbelt om door te geven dat zijn maatje op zaterdag 9 november 2019 is overleden.

Nico Kruininger, mariniersbrigade.
*19 december 1926 - † 9 november 2019

Op bezoek bij Nelly en Helma Janssen in Mook



Op zondag 11 november bezochten we Stotersweduwe Nelly Janssen en dochter Helma.

Op bezoek bij Stoter Wim van Vorselen 9 nov

Schoenmaker Wim van Vorselen houdt zich bij zijn leest.
Op 9 november bezochten wij stoottroeper Wim van Vorselen en zijn vrouw in Nijmegen.
"Leuk dat we bij u langs mogen komen," begint Marianne. We nemen in alle rust de toestand even op. Meneer loopt moeilijk, mevrouw niet, maar die heeft een aandoening aan haar spieren in haar handen. Het echtpaar begint al gelijk met tekst en uitleg te geven. "Wij proberen ons saampjes te redden, want we krijgen van de dokter geen toestemming om naar een verzorgingshuis te gaan. Ze zeggen: U hebt een mooi appartement met een toegang met de lift," aldus mevrouw van Vorselen. “Dus zolang we niet kruipen over de grond moeten we hier blijven,” vult meneer van Voselen aan.”Maar we gaan vrolijk door," zegt mevrouw van Vorselen weer.

Als we voorzien zijn van de koffie en meneer van Vorselen zich weer geïnstalleerd heeft in zijn makkelijke stoel, zegt Joop resoluut en krachtig: "We vallen meteen met de deur in huis. Waar bent u geboren?" Meneer van Vorselen reageert direct. "Ik ben geboren in Husen. Kom uit een gezin met 9 kinderen. Het zijn er elf geweest. Ik was de zevende. Mijn vrouw komt uit een gezin met 13 kinderen.” “Mijn vader had een derde vrouw. De eerste twee stierven in enkele jaren kort na elkaar,” verduidelijkt mevrouw van Vorselen. "Mijn vader was tuinder.”“Bij ons thuis was het voornamelijk kassen," vertelt sobat van Vorselen. "Een paar keer per week moesten de groenten geleverd worden aan de veiling. Alles moest om vijf uur op. Allemaal meehelpen, want om 7 uur moest het spul aan de veiling zijn. De sla moest gestoken worden en de andijvie ingepakt worden. Drie kinderen werkten definitief bij vader op het bedrijf.

De lagere school heb ik afgemaakt. Zelfs tot in de achtste klas voor een tijdje. Ik was nogal klein van stuk, dat heb je natuurlijk al gezien en de tuinderij is zwaar werk. Een schoenmaker in Husen, die was bevriend met mijn vader, zei: laat hem maar bij mij komen. Toen ging ik in de schoenmakerij werken!”

“Later nog op vakscholen gezeten. Er is wel eens gevraagd hoeveel schoenen ik per dag maakte. Die weet er geen bal van, want wie maakt er een hele schoen alleen. Niemand. Je begint met schuren, dan later met schrapen, het leer walsen, dat zijn de beginnende dingen van de schoenmakerij.

In de oorlog was ik nog te jong voor de arbeidsdienst. Dus in de oorlog deed ik alles wat mijn broers moesten doen. Wij zijn geëvacueerd naar Ede. Toen werd de Betuwe helemaal schoongeruimd. Ik had toen drie broers boven mij. Die mochten niet buiten komen anders werden ze opgepakt. Dus alle klusjes waren allemaal voor Wim. Ik ging zelfs wel twee maanden lang waar de parachutisten zijn gevallen bij Oosterbeek, daar gingen we vanuit Ede naar toe met de fiets. Op dat terrein waar de vliegtuigen geland zijn, stonden allemaal aardappelen. Ik ging daar elke dag naar toe en ging aardappelen halen. En voor de winter er was had ik een mooi hok met piepers," zegt sobat Wim voldaan! "We waren met 12 man. Op een gegeven moment mochten we daar niet meer komen, want meer mensen hadden er erg in gekregen dat daar piepers te halen waren. We zijn toen naar de andere kant gegaan. Bij de Planken Wambuis. Daar stonden ook aardappelen. Maar daar werden we door de Duitsers tegengehouden. Wat bleek, daarvandaan schoten ze die V1 af.

"Kende u elkaar al voor u naar Indië ging?" vraagt romanticus Joop. "Yes!” is het volmondige antwoord van sobat Wim. "Al anderhalve maand. Ik heb haar leren kennen op de kermis." “Ik kom niet uit Husen," maakt mevrouw van Vorselen ons duidelijk. "Ik was met mijn vriendin vanuit Groesen, we gingen de bloemen buitenzetten.”
“Het had een heel raar gevolg," neemt sobat Wim het gesprek weer over. "Want na afloop ga je ergens rustig op een bank zitten knuffelen en toevallig was er een peettante van haar langsgekomen. Die stond de volgende morgen bij haar moeder op de stoep om te vertellen dat Toos was met een militair, want ik moest toen in mijn uniform lopen, op een bankje had gezeten. En weet je wat haar moeder tegen haar zei: Zie jij eerst maar eens je eigen dochters kwijt te kunnen, want die had ook een groot gezin."
"Maar u kwam dus op als militair," wil Joop doorvragen, maar Marianne komt tussen beiden.
"Even wachten, u kende elkaar dus al voor u naar Indië ging. Heeft u dan wel het zilveren roosje van het VI?" vraagt zij aan mevrouw Toos van Vorselen. "Een zilveren roosje? Nee, dat heb ik niet aangevraagd." "Zou u dat willen? U komt er voor in aanmerking. Het is een broche als blijk van waardering van de uitgezonden militair voor diegene die tijdens de uitzendingsperiode het meest voor hem of haar heeft betekend. Ik ga er voor u achteraan. Ik regel dat voor u.” zegt Marianne. (is gedaan en uitgereikt)

”Nou ik moet wel zeggen dat de meeste jongens een relaties hadden. Er was er ook eentje bij die kwam uit Rotterdam. Die kreeg al bericht voor hij naar Indië ging dat hij vader werd. Maar dat was helemaal niet de bedoeling," aldus sobat Wim.
"Ja, ik was dienstplichtig en kwam in 1947 op voor mijn nummer in Den Bosch, de Isabellakazerne. Daar kreeg ik mijn opleiding. Ik werd ingedeeld bij de Stoottroepen. 5 RS. De derde compagnie.

Eén woord kennen wij niet: terugtrekken! Doorgaan. De leider van de compagnie en later van het bataljon was Jan van Haastrecht. Toen wij in dienst kwamen werd van Haastrecht het eerst bevorderd van korporaal naar sergeant. En Haastrecht, toen wij weggingen, was die kapitein. Hij werd altijd als eerste bevorderd. Hij was een spontane man. Met de opleiding, als we tegen twaalf uur bijna terug aan de poort waren na een oefening, dan zei die nog eens: rechtsomkeer en moesten we nog een paar straten verder lopen. Dan vonden we bij terugkeer de hond onder in de pot. Ik heb wel eens een goeie hekel aan hem gehad."
"Toen u opkwam in Den Bosch, werd er aan u gevraagd of u naar Indië wilde of niet?" ”Nee, dat is nooit gevraagd. We werden opgeleid voor Indië. Ik was infanterist. Vanuit Den Bosch gingen we naar Rotterdam de boot op. De Volendam. Ik kan wel zeggen dat 99% van de mensen die in de golf van Biscaje komen zeeziek worden. Ik hoorde daar ook bij. Je moet nagaan dat die boten vol zaten. Daar waren eettafels en daar sliep ‘s nachts iemand op en onder en daar hing ook nog eens een hangmat boven. Kun je nagaan hoe die boten volgepakt zaten. Ja, die troepen moesten naar Indië. Och, en dan al die jongens overgeven. De hele boot was één vuiligheid. Ik weet nog, er was een die zei ik heb nergens last van en tegelijk spuugde er een van boven naar beneden.
’s Morgens hingen ze allemaal over de reling heen.”

Dan kwamen die zeelui en die spoten met een brandslang alles schoon. Je moest je spullen van waarde goed bij je houden, want ze spoten alles weg. Aan boord hoefden we niks te doen. Alleen theorie. Een beetje maleis heb ik geleerd. Inspectie, sporten. Neptunes heb ik ook nog gezien. Dat was de kapitein

Het akeligste wat ik heb meegemaakt was, op de terugreis aan boord van de Nelly, een luitenant werd ziek. Ernstig ziek. Hij overleed voor we ergens konden aanleggen. Je zou denken die gaat terug naar Nederland. Nee, hij ging overboord. Heel officieel ging dat er aan toe. Netjes opgebaard en net als bij een militaire begrafenis, salvo en dan één twee drie in Gods naam overboord. Daar was een peleton bij aanwezig. Niet iedereen die aan boord was. Ik heb dat dus gezien. Het is altijd bij mij gebleven.
Kan je nagaan dat thuis die moeder zegt: volgende week komt Jan thuis. Maar dan heeft Jan een zeemansgraf gekregen. Ze kunnen er nooit meer naar toe! " We praten er nog over door tot Joop zegt: “Goed, dat is op terugweg. Laten we nog even teruggaan naar de heenweg.”
“Ja,” zegt Marianne, "want waren jullie diegene die onderweg tegen een brug aan hebben gevaren?”"Ja, met het anker, denk ik, is die brug van de sokkel getrokken. Heel veel paniek natuurlijk.”
“We hebben noodgedwongen een paar dagen stilgelegen. En dan moet je weten dat Egypte een grote hekel aan die vreemde militairen had. Dat allemaal al voor we in Indië waren. Het eerste waar we aankwamen was bij Sabang. Het eerst eilandje, helemaal ten noorden van Sumatra. Daar werd water en voeding en zo ingenomen. Daar mochten dan de militairen die al in Indië geweest waren van boord. Wij moesten het doen met die bootjes die met de hele handel sigaretten en zo langs boord kwamen." “Hammele, hammele, kijke kijke en nie kope," zegt Marianne. Sobat Wim knikt: "Ja, dat was het."

“Waar bent u uiteindelijk aan land gezet," vraagt Joop.
"Van Sabang gingen we naar Djakarta, dat was toen Batavia.
Daar mochten we van boord. In Priok. Daar hadden we de eerste kennismaking met Indië. Die sloten langs de kant van de weg waar de een met de kont naar je toe zit en de ander verderop zijn tanden zit te poetsen. Dat was de eerste kennismaking met de hygiëne van Indië.

We mochten mee met de stadsbus naar Batavia en dan komen er mensen binnen met vier kippen zo aan de poot binnen! Gewoon zo de bus in. Dat is iets wat je hier niet kent. Na Batavia gingen we naar Zuid Celebes. Daar hebben we Westerling afgelost. Dat was na de eerste politionele actie. Wij zijn in november vanuit Nederland vertrokken en in december 1947 aangekomen in Indië. Dus de eerste politionele actie was al achter de rug."

“Heeft u iets gemerkt van het optreden van Westerling?" vraagt Marianne. “Ja, van de bevolking hebben we wat gehoord. Die Westerling keek niet op een mens meer of minder. Dus eh ..ja. En dan kregen ze dan de Stoottroepen. We lagen daar in een tentenkamp met 3000 man! Alle tentjes met bamboe. De muizen kropen in de bamboe, daar konden ze mooi in nesten," lacht sobat Wim nog bij de herinnering. "Primitief ja, het was nog van de Engelsen."
“Wat vond u daar van dat u in die tenten moest leven. Ik wil weer terug naar Nederland?" “Nee, op die leeftijd denk je daar niet aan.”
”Dacht u überhaupt nog vaak aan thuis," wil Marianne wel eens weten. “Nee, je schreef en dat was het wel. Mijn kleindochter heeft me eens gevraagd hoe vaak mochten jullie naar huis bellen? Ik zal je vertellen er waren in Husen geloof ik twee mensen die toen telefoon hadden! Het was de bedoeling dat we er voor een jaar zouden zitten in Indië. Maar het werden er drie." "En u maar wachten in Nederland," zegt Marianne tegen mevrouw Van Vorselen. "We hebben altijd geschreven. Dat is de stimulanse en de kracht van de militairen. De meisjes thuis."

“U had dus Westerling afgelost. U werd daar gestationeerd en bleef daar?” “In dat tentenkamp zijn we gebleven tot wij naar Midden Java gingen. Semarang.
We hebben eerst nog in Soemowono gelegen en Salatiga. Daar hebben we opleiding gehad. Bergklimmen en zo. Potverdomme, patrouille lopen door berggebied. Daarom heb ik zo van die goeie benen. Toen de tweede actie kwam, zijn we met vliegtuigen naar het vliegveld bij Djokja gebracht. Daar hadden de para’s het vliegveld al vrij gemaakt.
Wij hoefden dus niet te springen. Toen het vliegveld helemaal vrij was gingen we richting Djokja."
“Hoe vond u het als tuindersjongen om ineens in een vliegtuig te zitten. Was het voor u wel de eerste keer dat u vloog?" vraagt Marianne.
"Nou kijk, Husen ligt vlak bij Arnhem en daar heb ik die parachutisten allemaal zien vallen, maar zelf vliegen nee. Och, het deed me niet zoveel dat vliegen. We wisten ook niet precies wat er gebeuren moest. We zouden naar Djokja gaan.
We gingen in vrachtwagens naar het vliegveld Kalibanteng in Semarang en daar stond een hele rij vliegtuigen. We gingen met bijna dubbele bepakking het vliegtuig in. Ik weet niet hoeveel granaten we bij ons hadden want we deden veel met die mortieren. Dat is een ideaal middel. En dan hadden ze ook nog zo’n piatgranaat die je bovenop een geweer kan zetten.
Het linke daarvan is dat je tegen een tak aanschiet en dan kreeg je zelf de scherven. Ik had een Lee Enfield.”

“Toen de actie een half jaar bezig was, waren ze in Nederland al aan het onderhandelen. Maar er kwam nog een groep van de Irenebrigade. Die kwam bij ons als aanvulling omdat we verschillende jongens al verloren hadden of die overgeplaatst waren naar de politie en dergelijke. Wij zaten op Java bij een suikerfabriek. We gingen daar patrouilles lopen, maar werden iedere keer beschoten ‘s morgens. Toen zeiden wij: we zullen ze eens een keer goeiemorgen komen zeggen. We zijn daar met patrouilles langs gegaan. We kregen daar al heel gauw een of ander granaatje ‘aangereikt’. Laten we daar nou net die man van de commissie van goede diensten treffen. Die was uit Den Haag gekomen. Hij was er om te kijken of alles wel volgens de regels werd gedaan. Toevallig werd hij nou net geraakt! We gaan weer verder op, de kampong uit. Per groep van tien gingen we dan vooruit. Er is een groot rijstveld voor ons. We willen daar oversteken en direct prrt prrrt prrt daar werden we meteen vriendelijk ontvangen. Gelijk achter een dijkje gaan liggen en een andere groep trok er omheen. De jongen die naast me lag was van de Prinses Irenebrigade. Die jongeman gaat rechtop staan. Hij had een mitrailleur bij zich. Daarvan schoot de riem los. Die probeerde hij weer vast te maken. Dat heeft hem zijn leven gekost. Iedereen lag achter het dijkje en hij was de enige die stond. Hij was net drie weken in Indië. Dat zijn van die dingen die nooit meer van je netvlies afgaan. Ik weet nog, het was korporaal de Nie. Die ging met die overleden man terug richting Djokja. Onderweg kwam hij van die kamponghuizen tegen. Korporaal de Nie die maakt van één de deur los en daar stond iemand met een revolver en die schiet niet! En de Nie wilde schieten en zijn revolver doet het niet. Nou dat is een rare situatie natuurlijk.
Nog een keer heb ik goed geluk gehad. We werden regelmatig beschoten, dus wij gingen kijken. In die kampong daarvoor daar vluchtten alle mannen al weg toen wij kwamen. Toen kwamen we op de sawah daar werden we onder vuur genomen vanuit, dat blijkt achteraf, uit een boom. Daar zat een sniper. Degene die voor me liep die schieten ze hier in en hier uit. Dus een gaatje in de wang en een kies eruit. Die vaandrig die achter me liep die schieten ze dwars door de arm. Hij heeft zijn arm nog kunnen behouden. Ik loop er tussenin en mankeer niks.””U was ook klein he, wel uw geluk geweest,”merkt Joop op. “En het engeltje op de rug,” vult sobat Wim aan.
"En verder, wat gebeurde er verder na Djokja?” “Wij waren de laatsten die Djokja uitgegaan zijn. Vijfhonderd meter achter ons liepen de ploppers en die kwamen al gelijk alles bezetten wat wij achterlieten. Dat was ook een rare gewaarwording. Die overgave." "Eerst moet u vechten en dan ineens is de tegenstander uw vriend en moet u de wapens overdragen. Hoe ervaarde u dat?" "Wij lagen in Premboem, een plaatsje aan de zuidkust van Java. Daar woonden wij in de herenhuizen van de suikerfabriek. In het bos er tegenover, hebben we voor het eerst kennis gemaakt met de TNI onder vriendelijke omstandigheden.”

“Ja, dat was de eerste kennismaking met de TNI. Je gaf mekaar de hand en toen was het afgelopen. Wij gingen naar Semarang. Daar hebben we een paar maanden gezeten. We zijn nog naar Bandung gegaan. Hebben we ook een maand gezeten. Daarna gingen we naar Batavia en op de boot naar Nederland. Toen wij terug uit Nederlands Indië zouden gaan, konden wij kiezen of we naar NNG gingen of naar Nieuw Zeeland. Naar nieuw Zeeland betaalde de staat. Dan hoefden ze de terugreis naar Nederland niet te betalen. Nieuw Zeeland was korter bij, bijna om de hoek."

“Hebt u ook nog leuke dingen meegemaakt, “ vraagt Joop opgewekt. “Ja.” klinkt het zonder bedenkingen. "Ja, dat wilde ik daarnet ook al vertellen. He, wat was het nou? Nou is het me effe ontschoten." "Sinterklaas? Kerstmis," somt Joop op. "Nee, dat zijn dingen die moet je vergeten als je daar zit. Wel heb ik mijn complimenten voor de militaire tehuizen. Je wordt daar altijd goed opgevangen. Jonge dames stonden ook op je te wachten. Die wilden je ook wel vriendelijk ontvangen. Dat komt zelfs in Nederland voor!”grapt sobat Wim. Maar het leuke wat hij wilde vertellen, blijft hij ons schuldig.
Met “Hoe vond u het eten”, neemt Marianne een zijspoor.
“Nou, in het begin slecht. Er zijn een paar weken dat je moet wennen aan die rijst elke dag. In het kamp waren een paar duizend man. Dan hadden ze zulke tonnen met rijst staan." Sobat Wim wijst een fors formaat aan. "En dan moest je ‘s nachts wacht lopen en ook langs de keuken. Als je dan naar de tonnen met rijst keek was het helemaal zwart van de kakkerlakken. Maar ja, het wordt toch allemaal gekookt. Er was ene jongen die kon dat niet eten, die rijst. Die ging elke dag een tros bananen halen. Maar toch na twee drie maanden begon die toch aan de rijst hoor. Je kan niet alleen op bananen blijven leven."

“Hoe vond u het dat u terug ging naar Nederland. U gaat met de Nelly terug naar Nederland. Hoe vond u dat?"
"Romantisch. We staan aan boord en dan zie je zo de kust weggaan. Het was een romantische kust. Net als op dat programma Robinson of zoiets. We komen aan in Rotterdam en daar stonden de bussen klaar. Daarmee werden naar huis gebracht. Thuis hadden ze zo’n grote boog gezet met de buurt. Ik kreeg een fiets. Een warm onthaal. En mijn meisje. Ja, ze heeft het goed volgehouden. Februari 1953 zijn we getrouwd."
"Hoe het was om weer thuis te zijn?" " Alles was klein. We hebben op het punt gestaan om te emigreren. Ik vond het hier te klein. Er was toen ook veel werkeloosheid. Ik was 22."
"U kreeg nog geld van het leger?" "Ja, en onze kapitein had ons gezegd houd je duim erop want iedereen loert er op. Toen ik later in Husen begonnen ben met de winkel en de schoenmakerij, heb ik alle onderdelen en materialen voor de schoenmakerij gekocht van dat geld.

“Maar eerst dus gaan werken in Utrecht bij de beste maatschoenmaker van Nederland. Indermauer. Dat was toen ik in 1950 terugkwam uit militaire dienst. Ik kon daar meteen komen. Ik wilde daar onbetaald in de opleiding. Toen ik er een paar maanden was, zei hij ik laat je niet voor niets werken. Hij zag dat ik al ervaring had opgedaan met dat handwerken. Ik moest natuurlijk ook kostgeld betalen. Ik kon bedrijfsleider worden daar, maar ik begon liever een eigen zaak, een schoenwinkel met werkplaats in Husen.”

“Later kreeg ik een aanbod om hier in Nijmegen, bij Van Holland, waar ik eerder gewerkt had, hier tegenover, als filiaalhouder te werken. Dat heb ik tot mijn 60^e gedaan. Toen werd ik afgekeurd vanwege een storing in de fijne motoriek in de arm. Daardoor kon ik niet meer schrijven. Toen werd alles nog met de hand geschreven."
"Vanaf dag 1 tot de laatste hebben we altijd samen gewerkt, en met heel veel plezier. Je deed het samen," vertelt mevrouw van Vorselen. “In de tussentijd zijn er ook nog vier kinderen geboren."
“Jongens, meisjes? vraagt Joop. "Een schoenmaker werkt toch met paren, twee jongens en twee meisjes," lacht sobat Wim. "We begonnen meteen met een tweeling," vertelt mevrouw. "Daarvan is één na een dag overleden. Het was flink aanpoten, maar de kinderen zijn allemaal goed terechtgekomen.”
“Ik heb twee keer een herseninfarct gehad. Een hartoperatie doorstaan en ik kwebbel er nog graag op los. Ik heb de laatste 30 jaar dat ik gewerkt heb, in de winkel gestaan, dan moet je wel kunnen praten. Ik moest mijn kostje er mee verdienen,"vult sobat Wim aan.
"Wat ik nog wil vragen," zegt Joop, "hebt u uw onderscheidingen nog?"
Meneer van Vorselen wil al meteen opstaan om te zoeken. “Nee, nee, nee, niet doen, we gaan dat niet controleren, blijf zitten, we willen het alleen maar weten.” "Ja, ik heb nog mijn onderscheidingen, die voor orde en vrede met gespen en mijn veteranenspeld. Ik draag ze niet. Twee kleinkinderen zijn altijd heel nieuwsgierig naar de Indiëtijd. Ze hangen gewoon aan mijn lippen als ik vertel. Ja, ik vertel ze wel hoe het was. En dan zeg ik aan het eind: nou is alles vergeven en vergeten, jullie kunnen rustig naar Indonesië gaan." Een mooiere afsluiter van het gesprek kunnen wij niet verzinnen.

Willem Hilverts overleden

Willem Jan Hilverts, 1-3RATA, 5e Veld art.

Lieve man, lieve vader, opa en overgrootvader en opa Venlo

*11 augustus 1925 - † 6 november 2018

Het is ons maar geleend

de vele mooie dingen.

Ons onbetwistbaar eigendom,

zijn de herinneringen.

Nog terwijl wij bezig zijn met het corrigeren van bovenstaand verslag van ons bezoek aan de familie Hilverts, komt via de e-mail een bericht van zoon Jurrien binnen. “Hij, sobat Willem Hilverts, is afgelopen dinsdagavond in zijn slaap na een kort ziekbed overleden. Van de laatste bijeenkomst op 26 mei in Vught heeft hij genoten.”
De crematieplechtigheid vond plaatst op 13 november 2018 om 12.00uur in crematorium Amersfoort in Leusden. Helaas was het voor ons niet mogelijk om bij deze plechtigheid aanwezig te zijn. Via Jurrien is er contact geweest met de naaste familie.

sobat Cor Polak, 2-6RI, overleden


Cor Polak, Ost Cie, 2-6RI, soldaat: 17 augustus 1925 - 27 oktober 2018
lieve zorgzame pa en opa

Dat er niet altijd alleen verdriet is op zo’n begrafenis, blijkt maar eens te meer als Marianne het maatje van Cor Polak, maar ook van haar vader, Cor Dudok, 2-6RI, de kerk binnen ziet komen, samen met zijn vrouw. Bij de koffie is het een heel blij weerzien.
Familie Dudok, we komen snel bij jullie langs hoor!

Veranderingen bij de "jonge Tijgers"in Schaarsbergen 18-10-2018

.

Overleden Fons van Bergen, 1 RS

Alphonsus(Fons) Wilhelmus Hermanus van Bergen, 1RS, soldaat 1^e kl.
Lieve vader, schoonvader, trotse opa en tedere overgrootvader
*17 november 1923 - †14 oktober 2018

With tearful eyes we watched you
As you slowly slipped away
And thought we loved you dearly
We couldn’t make you stay

Hij hoopte toch zo om één keer de oudste bezoeker op de reünie te zijn. Maar ook toen zijn ‘concurrent’ Chris Peelen overleed, die steevast nummer 1 was, kwam Fons maar niet op de eerste plaats. Wel werd hij jaren achtereen gehuldigd als één van drie oudsten. Dat weer wel. Na een lelijke val waarbij hij zijn heup brak en vanwege fragiele gezondheid en een operatie niet meer mogelijk was, is voor sobat Fons de competitie voorbij.
Tijdens één van onze bezoeken aan Fons van Bergen vertelde hij ons zijn levensverhaal. (Zie Sepatoe Roesak december 2015).

In de oorlog werd hij opgepakt door de Duitsers en als treinmachinist te werk gesteld in de mijn Maurits. Kon terug naar de HBS komen door te tekenen dat hij na het behalen van zijn examen zich weer zou melden bij de Duitsers. Hij slaagde voor zijn examen, maar meldde zich niet. Hij dook een jaar onder in België. De zwaarste tijd van zijn leven. Fons wilde de Amerikanen tegemoet gaan, maar bleef steken in Bergen (B). Dat werd op 3 september bevrijd en Fons trok als tolk met Amerikanen mee naar Nederland omdat hij aardig Engels, maar ook goed Duits kon spreken. Ze veroverden op 13 september Maastricht en op 17 september zijn eigen dorp Meersen. Fons ging vanuit Broek- Sittard met de Amerikanen mee Duitsland in. Raakte gewond en belandde in het hospitaal.
Hij meldde zich aan als OVW-er en kwam bij de stoottroepen. Na zijn opleiding in de Harskamp vertrok hij met 1 RS naar Nederlands Indië. Niet zijn rotste tijd. Die was als onderduiker in België. Fons leerde in Nederlands Indië zijn vrouw kennen. Zij was in augustus 1946 de eerste vrouwelijk officier, 1^e luitenant. Ze trouwden en kregen drie kinderen. Terug in Nederland kreeg hij een baan bij Caltex aangeboden in Pakan Baroe op Sumatra. Daarna ging hij in Singapore werken voor Caterpillar. Startte toen zijn eigen bedrijf wat hoofdzakelijk in de onderdelen voor Caterpillar handelde. Hij zat tot 1998 in het buitenland.
Het mooiste wat sobat Fons zich herinnerde van de diensttijd? Zijn vrienden. “Zeer zeker ook dat ik mijn vrouw daar heb ontmoet! Dat had ik zeker het eerste moeten zeggen.” Wij gaan de aimabele sobat Fons missen. Een goed mens is heengegaan.

Het afscheid van Fons was op vrijdag 19 oktober 2018 in de aula van crematorium Rosmalen om 12.00uur. Helaas konden wij hier niet bij aanwezig zijn. Wij waren rond dat tijdstip bij de uitvaart van sobat Kobus Quirijns, waar wij een dag voor het overlijden van Fons bericht van hadden gekregen. Uiteraard is er contact geweest met de familie van sobat Fons.
Corr.adres: Comm. de Quaylaan 25, 5224CR ’s-Hertogenbosch

Zoon Michiel van Bergen berichtte ons later: “Het was één mooie druk bezochte plechtigheid. We zullen binnenkort het gedachteniskaartje opsturen. Er is ook uitgelegd waarom u verhinderd was: “Namens de sobats van de Tijgerbrigade hadden Joop en Marianne Pragt hier graag willen zijn om sobat Fons van Bergen de laatste eer te bewijzen. De dag vóór het overlijden van Fons overleed een andere veteraan, ook zijn uitvaart is vandaag. Namens hen spreekt schoondochter Thea een gedicht uit begeleid door foto’s uit die oorlogsjaren.” “Nogmaals bedankt voor alles wat jullie gedaan hebben. Pa sprak altijd vol lof over jou en keek altijd uit naar de reünie. Zeker die ene keer dat alle drie zijn zonen mee waren gekomen. De laatste keer had hij heel veel moeite om het nog allemaal te volgen.” Vr.groeten, Michiel van Bergen.
portretfoto:Bob Pragt. Dienstfoto: bidprentje

Kobus Quirijns, 2-7RI overleden

Even een troostbezoekje met hart onder de riem

Omdat we toch in buurt van Scheveningen moesten zijn, bezoeken we Ernst Toorens, 5-5-RI, vbad T-Brigade weer even. Sobat Ernst had ons een bedankkaart gestuurd voor onze aanwezigheid bij de crematieplechtigheid van zijn vrouw Rietje met daarin geschreven: ‘Ik hoop jullie binnenkort weer te zien’. Het was een emotioneel bezoek maar waarbij ook weer tijd was om herinneringen aan Nederlands Indië op te halen. “Wanneer jullie weer in de buurt moeten zijn, jullie weten het, jullie zijn weer van harte welkom!”aldus de sobat.

Bokkenrijder Ton van der Wildt overleden

Anthonie (Ton) van der Wildt, 1^e luitenant, 4-6 RI.
*26 augustus 1925 - †8 september 2018

Drager van O.V.W. teken,

Gevechtsinsigne,

Ereteken voor Orde en Vrede met twee gespen

Gewonden Insigne

Veteranen Insigne

De in Rijswijk geboren Bokkenrijder Ton van der Wildt dook onder toen hij 16 jaar was in Oudevrouwekerk in Zeeland. Later zou hij vrijwillig in dienst gaan. Na de keuring volgde hij zijn opleiding in Engeland. Raakte gewond door een kogel die aan de verkeerde kant van de loop kwam en ging, zoals hij zelf vertelde, ‘bijna de pijp uit”, maar herstelde weer. Kwam als vaandrig terug uit Engeland. In 1948 was hij 1^e luitenant en meteen ook pelotonscommandant. Zat alles bij elkaar vijf jaar in dienst. Hij ging met de Sloterdijjk naar Indië, kwam in Priok aan en verbleef tijdelijk in kamp Tjdeng. Hij vertrok met de Sommelsdijk naar Semarang. Maakte met 4-6RI de 1^e politionele actie mee via Kalwoengoe, Kendal, Tjipring en langs de noordkust naar Tegal. Ze werden gelegerd in de suikerfabriek in Tjipiring, trokken door naar Weleri en vervolgens Pemalang. Hij zat van de drie jaar dat hij in Indië was tweeënhalf jaar in de bush. Sobat Ton raakte twee keer gewond. In 1948 reed hij met de motor in een afgedekt gat, gegraven door de vijand. Hij belandde met een hoofdwond en hersenschudding in het ziekenhuis van Pekolongan. De tweede keer raakte hij op 2^e paasdag gewond. Hij werd beschoten in zijn been. Na een lange roerige periode in Nederlands Indië waarover hij in de sepatoe roesak van juni 2014 vaak schamperend over het wel en wee van het leger van destijds vertelde, keerde hij met de Empire Brent terug naar Nederland en kwam februari 1950 aan in Amsterdam. Daar werden zij onthaalt door mensen met spandoeken “Oranje SS!” Iemand van de kerk die op een thuisbezoek binnen vijf minuten begon over hoe zij daar als moordenaars te keer zouden zijn gegaan, vond heel snel het gat van de deur. Ton kreeg last van trauma’s nadat hij stopte met werken. Keerde nog eens terug naar Indonesië. Kreeg zichtproblemen , een scheur in het netvlies als gevolg nog van het ongeval met de motor.

Sobat Ton van der Wildt ging thuis ’s nachts nog wel eens op patrouille. Sloeg dan zijn knokkels blauw op de muren. In gevecht met de inlanders. Sliep daarna met hek om zijn bed. Ondanks al zijn problemen bulderde met grote regelmaat de harde lach van sobat door de kamer. Ook de laatste keer toen wij hem bezochten. Dochter Corrie heeft beide ouders met onaflatende zorg tot hun einde omringt. Wij hebben genoten van de bezoeken aan familie van der Wildt.

Wij waren op 14 september aanwezig bij het informeel samenzijn in het uitvaartcentrum CUVO in Rijswijk.

Hier hield Joop een toespraak over de militaire ervaringen in het leven van sobat Ton. Hij sloot, na een geëmotioneerd moment, aansluitend af met een veteranengedicht en militaire eregroet.

Na het samenzijn begeleidde de naaste familie sobat Ton naar het naastgelegen crematorium.

Corr.adres: John F.Kennedylaan 177, 2285 AE Rijswijk.

Naar aanleiding van het overlijden en het leegruimen van woning nam dochter Corrie contact met Marianne op met de vraag of er interesse was in diverse boeken m.b.t. wereldoorlog 2 en Nederlands Indië. “Wat wij zelf al hebben of niet kunnen gebruiken, daar vinden wij wel een liefhebber voor. Dus ja, graag.” De 20delige serie van Lou de Jong had dezelfde dag al een nieuwe eigenaar! Op 21 oktober bracht Corrie vier dozen boeken bij ons thuis in Hoogvliet. Uiteraard zorgden wij voor een lekker kopje koffie en was er nog een fijn gesprek.

Zonder tolk in Lage Zwaluwe bij Cor Polak op de koffie

De stokjes worden overgedragen


Op 6 september waren wij door Regiment- en bataljonscommandant Luitenant-kolonel Ralph Goossens, uitgenodigd om op de Generaal Majoor de Ruyter van Steveninck-kazerne te Oirschot aanwezig te zijn bij de stokoverdracht van de Regiment en Bataljonsadjudant 42 Pantserinfanteriebataljon Limburgse Jagers adjudant Paul L.C. Paijens aan adjudant J.F.H. van de Voort. Adjudant Paul Paijens heeft u in de afgelopen jaren kunnen ontmoeten op de reünies. Hij is de adjudant van zowel overste Ralph Goossens en overste Ramon Jansen geweest.


Paul, zo mogen wij hem noemen, was degene die o.a. de busjes regelde voor de reünies. Paul is vervent PSV- aanhanger en dat is zijn probleem zou Joop, als rasechte Feyenoord- fan, later in zijn bedanktoespraak tegen Paul zeggen. Paul stelde ons, in zijn toespraak, op in zijn Limburgse Jagers Elftal. Met onze opstelling in zijn elftal heeft Paul vooral Marianne emotioneel geraakt. Tijdens zijn aanwezigheid bij onze reünies is het voor hem een oogopener geweest te zien hoe belangrijk het samenzijn voor de veteranen is. Paul, dank je wel voor je inzet voor onze veteranen en wij wensen jou het allerbeste toe. Tot ziens! Adjudant van der Veen, jij bent, net als jouw voorgangers, van harte welkom op onze reünies. Voor zowel de scheidende adjudant als de aantredende adjudant hadden wij toepasselijke presentjes bij ons.

Een scheepskist als deurwijzer bij Piet Nicolaas 411B.I. 16-8-18

Piet Bontenbal, een beeldige soldaat over zee 16-8-2018

.
We gaan het water over. Over de brug van Hoogvliet naar Spijkenisse zien we de Oude Maas onder ons. We bezoeken sobat Piet Bontenbal. Een trotse veteraan van het 423 Bataljon Infanterie, G-Brigade. Marianne heeft dat meteen aan het begin van het gesprek even nagevraagd.

“Hoe het met mij gaat? Eigenlijk wel goed hoor. Ik heb alleen wat slijtage aan mijn enkel en deze knie en ook mijn gezichtsvermogen gaat iets achteruit.” Sobat Piet heeft gelijk zijn antwoord klaar als
Marianne hem begroet. Joop maakt meteen een foto van sobat Piet Bontenbal. “Dat vind ik fantastisch!“ zegt de opgewekte sobat. “Ik maak ze in kleur en zwart-wit!”zegt Joop al kiekend. “Zo dat is dat en nu het vragenvuur!” lacht Joop. “Brandt maar los” is de kwinkslag van sobat Piet.
“Waar bent u geboren?”“Ik ben in 1928 geboren in Schiedam. Waar ik geboren ben, dat straatje bestaat niet meer. Dat was net achter de Gusto- werf. Mijn moeder was huisvrouw. Mijn vader werkte bij een boer. Ik had twee broers. Mijn vader reed op een vrachtwagen. Hij bracht meel rond en dergelijke bij de bakkers. Het zinde hem niet op die vrachtwagen en daarom solliciteerde hij in 1928 bij de politie en werd in 1932 aangenomen. Bij de politie in Rotterdam, maar dan moest die wel in Rotterdam komen wonen. Dus toen zijn we verhuisd naar de Weteringenstraat in Kralingen. Mijn vader was een grote flinke vent, die dus wel geschikt was als politieman. Hij was brigadier. Hij was kort van stof. Als hij het er met drie woorden af kon, zou die er geen vier zeggen. Kijk hier heb je een foto van hem. Op de Harley! 1200 cc met zijspan. Hij zat bij de verkeersdienst bij het Haagse Veer.”

“In september 1939 zijn we weer verhuisd naar de Oostmaaslaan. Daar boften we bij,” sobat Piet pakt een boek erbij en zoekt een foto op, “kijk dat was het pandje in de Weteringenstraat. Dat pandje is op 14 mei 1940 verbrand bij het bombardement. We woonden aan het Maasfront. Want voor ons bij de deur liep de Maas. De Duitsers aan de overkant en bij ons lagen de mariniers voor de deur naar de overkant te schieten. Daar zijn wij dus weggegaan. We gingen naar Zevenhuizen.
Daar woonde familie van mijn moeder en van mijn vader. Ik heb het bombardement zelf daarom ook niet meegemaakt. Toen we weer terugkwamen stond ons huis er nog. Alles was er nog. Van het schieten van de mariniers met de Duitsers hadden we ook geen schade. Bij verschillende huizen beneden zaten wel de kogelgaten, maar wij woonden twee hoog, wij hadden niks. We hebben aan de Oostmaaslaan 7 jaar gewoond. Ik ging bij ons op de hoek naar school. Hoe heet dat rotstraatje nou? ’t Was net om de hoek.” Er wordt diep gepeinsd en dan komt het: “De Assendelftstraat! Daar zat ik in de vijfde klas toen het gebombardeerd werd. Dus alle papieren die er waren van school, alles was verbrand. De hoofdonderwijzer die wist nog wel wat en die heeft weer een hoop mensen bij elkaar gekregen. Toen zijn we eerst in de Ketenstraat op school gegaan. Je ging alsmaar halve dagen, nooit een hele dag. Er waren een hoop scholen kapot natuurlijk. En er waren er ook die door de Duitsers gevorderd waren.
We hebben in de oorlog geen honger gehad. Mijn vader heeft ontzettend zijn best voor zijn gezin gedaan. Heel zijn leven. Samen met de buurman, een oud politieman, stroopten die heel wat af. En als er mogelijkheden waren werden die benut. Toen de eilanden onder water werden gezet door de Duitsers, moesten die mensen daar weggebracht worden. Mijn vader en de buurman brachten die mensen naar Friesland en Drenthe. Maar ze namen in de wagen met aanhanger gelijk wat eten mee want ze werden als politieagent toch niet gecontroleerd.
Ik heb mijn school wel gewoon kunnen afmaken. Toen ben ik naar de ambachtsschool toegegaan. In de Tamboerstraat. De Schoffiesschool noemden ze dat.”“Waarom was dat?” vragen Joop en Marianne meteen.“Nou ja, het was Crooswijk. Dan weet je genoeg. Ik leerde er voor instrumentmaker. Smeden en allerhande dingen aan de draaibank. En tekenen natuurlijk. En dan hadden we een tekenleraar, een meneer van Dijk, die zat altijd te knikkebollen voor de klas als wij aan het tekenen waren. Als we dat in de gaten hadden dan tilden we dat bord op en als die dan helemaal diepgebogen zat, lieten we dat bord hard naar beneden vallen. Ik heb de ambachtsschool afgemaakt in de oorlog en net effe na de oorlog. Toen was ik leerling- instrumentmaker. En ik heb nooit instrumenten gemaakt! Ik was nog te jong om naar Duitsland te worden gestuurd om te werken daar. Ik was 16 jaar toen de oorlog afgelopen was. Toen die grote razzia er was in november (10 en 11 november 1944 red.), was ik nog maar 15.”

“Hoe bent u dan na uw school erbij gekomen om militair te worden?” wil Joop weten. “Nou, een oproep. Dienstplicht. Ik was dienstplichtig. Op 8 september 1948 werd ik opgeroepen. Twee dagen na de kroning van Juliana. Ik moest opkomen in Bergen op Zoom, op de Cort Heyligerskazerne. Daar ben ik nog geen dag geweest en toen door naar de Markiezenhof. Ook in Bergen op Zoom. Dat is al heel oud, de Markiezenhof. Dat is nou een museum. En nog een hartstikke mooi museum hoor. Het is een echte aanrader. De Franse militairen hebben er ook nog ingezeten. Maar in december 1948 is de Markiezenhof aan de gemeente overgedaan en toen zijn we naar de Oranje Nassaukazerne gegaan. Bergen op Zoom had vier á vijf kazernes. Je had er ook een grootarsenaal. Je had de marinierskazerne, de Wilhelminakazerne. Hoe komt dat zo dat er zoveel kazernes waren?” “Nou”,weet Joop te vertellen, “Bergen op Zoom was een verzamelplaats voor de militairen. Dat was al eeuwen geleden. Daar hebben we bij de Limburgse Jagers ook al eens iets over gehoord.
Maar goed, hoe kwam het dat u naar Indië ging?” vraagt Joop er meteen achteraan.”“Nou ja ik was dienstplichtig en we gingen in 1949 nog naar Indië. Bij de keuring was ik goedgekeurd. Ik had allemaal A-tjes. Ik mankeerde niks. En als je gezond was en recht van lijf en leden dan ging je naar Indië toe. Ik kreeg een gevechtsopleiding. Infanterie. In februari 1949 zijn we vanuit Rotterdam met de s.s.Waterman weggegaan naar Indië toe en in maart 1949 zijn we in Surabaya aangekomen.
Ik ben niet zeeziek geweest. Helemaal niet! Ook niet in de golf van Biskaje en daar waait het behoorlijk hoor. Nou we hadden een korporaal en we gingen er uit in Hoek van Holland, toen ging die korporaal de ziekenboeg al in en in Port Said kwam die er uit. Toen heeft die eventjes aan dek gestaan bij het Suezkanaal, maar zodra we de Rode Zee in gingen, ging die de ziekenboeg weer in tot in Djibouti, want daar hebben we getankt. Dat ligt in Afrika, dat is een Franse kolonie net aan het einde van de Rode Zee. Pas in Surabaya kwam de korporaal weer aan dek. Er was niks van hem over. Die was wel zo ziek! Hoe ik de zeereis vond? Ik had er geen hekel aan. Ik vond het wel leuk. Je komt dus langs al die kusten, je ziet van alles, je komt in Port Said met al die kooplui van: Mooie tasse, mooie tasse voor jou ouwe moer.” “Maar die heb je niet gekocht,” merkt Joop op.“Nee, ben je gek! En wat hadden we nou voor centjes. We kregen een gulden per dag. We kregen hier 75 centen en toen we aan boord stapten waren we geoefend soldaat en kregen we een gulden. We hadden boordgeld en geen Hollands geld,” zegt sobat Piet verontwaardigt.
“Maar u kwam in 1949 in Indië,” gaat Joop weer verder, “toen waren de politionele acties al voorbij. Dus u hebt eigenlijk geen echte actie meegemaakt?”“Nee, die acties hebben we niet meegemaakt. Daarna begon het gedonder pas! Want het gebied was in wezen veel te groot om te behappen met die 120.000 man die er waren.”

“Nadat er cease fire was, waren we meer geconsenteerd en was ons bataljonshoofdkwartier in Modjokerto. Waar 2-5 gezeten heeft, maar wij zaten in Kali Kontang, dat is bijna 240 kilometer verder.”“Wie loste u af?” wil Joop weten.“De eerste keer hebben wij de mariniers afgelost, bij Bodjonegoro, dat is op de grote weg naar Thipoeh, naar de olievelden, want daar zat SHELL. Dat is in de tweede actie bevrijd. Wij zaten meer naar het binnenland toe. Maar voor we verder gaan die weg op, nu eerst koffie!” lacht sobat Piet.
Marianne helpt sobat Piet even met de koffie en Joop hoort haar gezellig keuvelen in het keukentje.“Hoe vindt u het zo dat we bij u langs komen.” ”Nou prima, ik had het al aan mijn dochter gezegd, je moet trouwens de groeten van haar hebben.”“Heeft zij het naar haar zin gehad met de reünie?”“Prima, ze heeft een hele tijd met generaal Noordzij gesproken. Een aardig man. Ze ging vroeger ook altijd mee naar de reünies van ons bataljon. Ze verveelt zich niet op zo’n dag hoor.”De koffie komt al kletsend op de tafel, terwijl Joop nog wat foto’s neemt.
“Zo”, sobat Piet klapt in zijn handen, “wat wilde je nog meer vragen?”“Ik hoorde net dat u bij generaal b.d. Leen Noordzij aan tafel zat tijdens de reünie.” “Ja, als wij met de VOMI een reisje hadden en Leen Noordzij, voorzitter van de VOMI was er bij, dan kreeg de kazernecommandant altijd een beeldje. Soldaat over zee. Ken je het beeldje?””Jazeker, ik heb er zelfs twee op mijn werkkamer staan,” zegt Marianne. “Nou, ik wist dat het beeldje bestond en ik was al bezig geweest hoe kom ik aan zo’n beeldje. Maar nergens te vinden, niet op marktplaats of facebook. Zit Leen Noordzij bij ons aan die tafel, dus ik zeg tegen mijn dochter El, hij had altijd zo’n beeldje bij hem. Oh wacht effe, zei ze en ze stapte meteen op hem af en begon er over. Ik heb er nog wel, zei Leen tegen El. Toen hij weer thuis was heeft hij El gebeld dat hij er nog een had voor haar. Vorige week was hij in Rotterdam, bij de kazerne aan het Toepad. Hij had het beeldje bij zich en had El gebeld. Een afspraak was zo geregeld. En kijk, hier staat die! Het beeldje dan. Niet Leen. Ze heeft een hele tijd met hem zitten praten. Een heel aardige vent hoor!”
“Ik ga weer terug naar Indië,” gaat Joop terug in de tijd, “wanneer bent u weer teruggekomen?”“In oktober 1950.”“Echt helemaal tegen het einde dus,” constateert Joop. “Ja, want 27 december 1949 is de overdracht getekend. Vanaf die tijd waren we gasten. Je moest de
Hollandse vlag strijken en de rood- witte ging omhoog. Wij gingen terug naar Malang. Daar werd de A-compagnie opgeheven, verschillenden gingen naar Soerabaya en anderen naar Batavia.”
“Maar in Malang, dat is ook een grote stad, daar hebben we kantonnement patrouilles gedaan. We waren MP geworden. Dus wij liepen wel bewapend rond daar. ’s Avonds gingen we naar Malang en
stonden we op de kruispunten. Je had daar vier bioscopen naast elkaar. We hadden ons gewone uniform aan met witte koppels en witte enkelstukken. Nee, geen witte helmen. Later ben ik nog een poosje in Manado geweest. Hoog in Celebes. Die KNIL-militairen werden gedemobiliseerd. Daar konden ze kiezen. Ze gingen naar huis die Ambonezen. Wij zouden helpen met de demobilisatie van die militairen. Toen wij in Manado kwamen, dat was helemaal een vernedering. Want daar stonden die Indonesiërs ons op te wachten met zware mitrailleurs en alle andere dingen. Wij zijn daar geheel ontwapend. We hadden niks meer, wel radio’s en degelijke. Een grote zender hadden we bij ons. Dus na een poosje zijn we teruggehaald. Het werd te gevaarlijk daar voor ons. Dan ga je van Manado met de boot naar Pari-Pari, dat ligt ook op Celebes, dan kom je in Makassar terecht. Ik ben nog op Koepang geweest. Op Timor. En zo zijn we terug in Soerabaya gekomen. We zijn niet terug gegaan naar ons bataljon. Wij zijn bij de politie gekomen. Politie Militair. We waren een iets versterkt peloton. Geen hele compagnie meer. We waren met zo’n man of twintig die MP- taken gingen doen. We bleven in Soerabaya zitten omdat de originele MP, de militaire politie van de mariniers, die was er niet meer. Wij waren daar in Soerabaya voor die militairen die steeds overal uit de binnenlanden terug kwamen en die aan boord moesten en weggingen naar Batavia. Wij liepen ’s nachts patrouilles door de stad om de boel veilig te houden.”
”Is het niet zo dat juist die periode nog heel veel slachtoffers heeft gekost,” vraagt Marianne. “Ja dat klopt, wat je niet direct door had, dat hoor je pas naderhand, was dat er gemiddeld zo’n vijf sneuvelden per dag. Het gebied was veel te groot. En dan moet je het aantal gewonden nog verdubbelen. Die heb je natuurlijk ook.” “Heeft u ook heel nabij verliezen meegemaakt?” wil Joop weten. “Nee, wij hebben van de A-compagnie geen doden, wel gewonden, maar geen doden! Die zijn gevallen bij B en C-compagnie. We hadden een kapitein, die was volgens mij afkomstig van 2-5RI, kapitein Lems. Altijd waren er van ons patrouilles in het veld, dag en nacht, al waren het maar kleintjes, we waren er. Hij ging er van uit dat ’s nachts moet je rustig kunnen slapen. ““Waar sliepen jullie toen?” vraagt praktische Joop.“Dat is o.a. in tenten, in stenen huizen en we hebben in kamponghuisjes geslapen.”“Alles wat op dat moment voorhanden was dus,” stelt Joop vast.“Ja, we hebben een keer een vierdaagse patrouille gelopen en dan kon je verder weg. Ons hoofdkwartier zat op verschillende plekken. Omdat wij steeds verplaatsten zat de bataljonsstaf ook steeds ergens anders. Ze gingen met ons mee. Toen het stafkwartier in Modjokerto zat, konden de B en C compagnie wel meedoen met voetbalwedstrijden maar de A en D niet. Die zaten te ver weg.”
“U was een van de laatste die terug naar Nederland vertrokken,” gaat Joop weer verder.“Bijna één van de laatste,” corrigeert sobat Piet.
“En wat gebeurde er toen met u?” vraagt Marianne.
“We gingen op 14 september 1950 met de General Ballou, een Amerikaans troepentransportschip terug naar huis. Op het moment dat je weggaat daar vandaan, we gingen door de straat van Soenda,de Indische Oceaan op, dan zie je alles verdwijnen. Nou, het kan nergens stiller zijn. Iedereen zat met gedachten daar nog. Je kon een speld horen vallen op het dek hoor! Heus! Het kon niet stiller zijn!
Je laat ze daar achter, je komt ervandaan, je hebt je herinneringen daar. En het is een wonderschoon land. Het is een hartstikke mooi land. Maar voor de rest vond ik het voldoende. Of ik het lang genoeg vond of langer had willen blijven dan die anderhalf jaar, daar had ik niks in te vertellen. Het hing er vanaf wat onze regering bepaalde. Kijk hier heb ik een foto waar ik met mijn jongere broer op sta.” “He! Samen in Indië,” roept Marianne verbaasd.“Ja, die zat bij de mariniers in Soerabaya. Mijn broer was jonger dan ik en die ging pas in 1949 weg. Ik ben in ’48 opgekomen en hij in ’49. Hij was in een half jaar uit en thuis. En de derde, want ik had nog een broer, dat was een tweeling, die was ook in dienst maar die zat in de kazerne in Weert. “Oh, dat is de van Hornekazerne,” weet Marianne.“Maar we waren alle drie in dienst. Twee naar Indië en één hier in Nederland.”

“Wat is u het meeste bijgebleven van uw tijd in Indië? Wat heeft het meeste indruk op u gemaakt? “De kameraadschap!” klinkt het antwoord van sobat Piet gedecideerd. “Je hoefde elkaar niet eens aan
te kijken. Als je hem zag lopen dan wist je al meteen wie het was. Het was een compacte groep. We gingen er gewoon van uit: Jongens we moeten weer terug! We waren gewoon een compacte familie. We wisten alles van elkaar. Meer dan de familie thuis.”
“Had u veel contact met de bevolking?” vuurt Marianne haar volgende vraag op sobat Piet af.“Op het laatst wel. We zaten daar in Kadang na de ceasefire met een brugportie met z’n zessen, dat was 2 uur op 4 uur af 2uur op 4 uur af enz. enz. Daar hadden we een kampong achter ons zitten, een dessa en dat was een behoorlijke rijke. Het zag er allemaal keurig netjes uit. Goed onderhouden. Met het dorpshoofd, de Loerah, konden we goed mee opschieten. We gingen er wel eens eten bij hem.”

“Ik ben er nog eens een keer door onze luitenant vandaan gehaald ’s avonds. We waren met z’n zessen. Dus er moesten twee op wacht. Dan was er feest. Hadden ze een scherm met van die wajangpoppen met licht erachter. Daar zit dan ook een gamelanorkest bij. Dat hadden we al gehoord, want we zaten er vlak naast. Wij hadden onze wapens thuis gelaten en waren daar naar toe gegaan en zaten op de achterste bank te kijken met zijn vieren. Toen kwam die luitenant ons halen. Die was witheet. We zaten daar lekker joh,” schatert de sobat. “Ik had u op rapport geslingerd” zegt Joop hoofdschuddend. “Hoe gevaarlijk. En als meerdere moest de luitenant ook ingrijpen.” “Ja, die luitenant kon moeilijk zeggen: schuif even op! Kan ik ook op het bankie.” lacht Marianne.“Die gamelang dat stopt niet, dat gaat 24uur door. Als ik nu een gamelang hoor dan begin ik meteen mijn oren dicht te doen.”

“U trad dus op als een semi MP-er? Wat voor bevoegdheden had u?”vraagt Joop indringend.“Nou, natuurlijk weinig, want je liep met twee van ons en twee van hun, de Indonesiërs, van de MP. Hij was voor zijn mensen en wij voor onze mensen. Ja, zij hadden ook uniformen.
Eigen uniformen. Eigenlijk een beetje zoals wij.”“Die hadden ze gepikt” stelt Joop.“Nou ja, die hadden ze niet hoeven te pikken, want ze kregen ze toch wel,” is het nuchtere antwoord van sobat Piet. “En als je weet wat er allemaal gestolen werd. Als de schepen in Batavia, Tandjok Priok aankwamen met goederen was er al 25% gestolen. We hebben het er al eens over gehad met generaal Spoor. Dat er zoveel wapens gesmokkeld werden naar de Indonesiërs. Wapens die binnenkwamen, die gingen regelrecht door naar de T.N.I.! We werden beschoten met onze eigen wapens! Maar dat hoor je dan naderhand. Want dat weet je op dat moment niet. Ze vertelden nooit wat tegen ons. We wisten niks.” De verontwaardiging klinkt nog door.
“U was gewoon soldaat?” “Ik ben begonnen als geweerschutter en ben geëindigd als brenschutter. Ik ben uiteindelijk soldaat eerste klas geworden. Alle brenschutters werden op een gegeven moment allemaal 1e klas en kreeg je een dubbeltje meer. Het mooiste was, ik werkte bij de PTT in vaste dienst maar mijn salaris ging door. Alleen hetgeen wat ik in dienst verdiende, ging eraf.”“Ho stop, nu moeten we even terug,”maant Marianne de enthousiaste sobat, “u werkte dus al bij de PTT voordat u naar Indië ging!”
“Ja, Ik ben in 1946 bij de PTT gaan werken. Ik heb de ambachtsschool afgemaakt en ben gaan solliciteren en bij de PTT terecht gekomen. De telefoondienst in Rotterdam. Daar heb ik twee maanden op de werkplaats gezeten. Toen ben ik de buitendienst in gegaan. Ik was instrumentmaker dus was geschikt voor de werkplaats. Maar er was een elektricien die wilde graag naar binnen, dus hebben we geruild. Binnen in de werkplaats maakten we de telefoons. Die waren in de oorlog allemaal natuurlijk gevorderd en ingehaald. Die werden uit het magazijn gehaald, werden gesloopt, gereviseerd en weer in elkaar gezet. Ik was toen 17 jaar. Ik ben begonnen voor een 48urige werkweek voor f 9,98 per week! Ik had er zo’n kleine twee jaar gewerkt en toen moest ik in dienst.
Het was vaste prik dat ik mijn baantje behield als ik weer terugkwam uit Indië. In wezen waren ze dat zelfs wettelijk verplicht. Dat gebeurde niet overal, maar bij deze bedrijven wel! Het was een staatsbedrijf. Dus toen ik terug kwam kon ik gelijk aan het werk! Ik heb vier weken verlof gehad en dat was wel genoeg. Ik ging weer aan het werk. In die vier weken verlof heb ik verschillende bezoeken gebracht overal. Ik had vrij reizen. Daar heb ik goed gebruik van gemaakt.
Ik ben naar Zeeland geweest. Dan komen we weer verder. In de oorlog hebben er twee jongens bij ons thuis in Rotterdam ondergedoken gezeten. Het waren geen gewone onderduikers. Het waren jongens van de knokploeg. Eén van die jongens kwam uit Zeeland. Zeeuws Vlaanderen en de andere was een rijksduitser. ‘Zeeuwse Jaap’ dat was zijn schuilnaam. Toen ik naderhand terugkwam, ben ik er naar toe geweest en ontmoette een Zeeuws meisje. Toen hebben we de verkering aangeknoopt.” “En u had gelijk een Zeeuwse Babbelaar!” zegt Marianne gevat. “Schreef u in Indië wel met haar. Had u pencontact?” vraagt Joop serieus. “Nee, niks, helemaal niets. Ik vergat zelfs mijn moeders verjaardag! Kijk, mijn moeder dacht ook dat ik weer als het zelfde knulletje terug kwam en daar vergiste zij zich in. We stonden te wachten op de trein voor vertrek toen mijn moeder zei: zal je voorzichtig zijn. Ik heb alleen gevraagd waarvoor? Want ze had nog nooit wat verteld. Nou was dat nog niet zo erg, want mijn collega Piet was wel goed ingelicht en die was lid van de nieuw Malthusiaanse Bond. Dat is nu de NVSH. Hij vertelde mij alles. Ik wist er misschien wel meer van als zij. Hoe mijn ouders het vonden dat ik naar Indië ging?”Het blijft een poosje stil en dan zegt sobat Piet:”Daar kan ik geen antwoord opgeven. Er werd niet over gesproken. Ook mijn vader heeft mij niets verteld. Hij wist ook niks van Indië. Hoe het dan was toen ik weer thuis kwam? Natuurlijk is het leuk als je weer thuiskomt. Het huis zat hartstikke vol met mensen en eigenlijk had ik dat anders gewild. Hoe? Nou, saampjes met mijn vader en moeder en mijn twee broers. Iedereen zit door elkaar te praten en niemand vraagt wat aan je. Je kan je verhaal niet kwijt. Er wordt niets gezegd, alleen van jij hebt toch sigaretten. Ja, op dat moment voelde ik mij echt buitengesloten.”

“Ik heb dat niet plezierig gevonden.”“Hoe heeft uw broer de thuiskomst ervaren,”vraagt Joop.“Die heeft alleen in Soerabaya gezeten, meer niet. Hij zat bij de betaalmeester en heeft helemaal niks meegemaakt. Mijn broer was eerder thuis dan ik. Hoe hij het ervaren heeft, de thuiskomst, dat weet ik niet.”
Met: u had de smaak te pakken van die Zeeuwse babbelaarster en toen werd er gezegd ‘we gaan trouwen’, pakt Marianne de draad weer op.
“Op 9 augustus 1951 zijn we getrouwd.”“Maar zo ver zijn we nog niet in het verhaal” onderbreekt Joop, “want meneer was nog bezig met zijn 4 weken verlof en ging van alles bezoeken en daarna terug naar de baas, de PTT.”
“Ja, ik ging naar personeelszaken, ik kwam uit afdeling hoofdkabelnet. Wij lasten de aanvoerkabels naar de verschillende punten. Wij deden het grote werk. En toen ik terug kwam wilde ik in het kleine werk. Het aansluitwerk bij de mensen thuis. Dat was weer heel wat anders.”
“Hoe ging dat toen u in Indië zat, kreeg u toen geld van de PTT”, vraagt Joop.“Ja, maar wel in mindering van de inkomsten die ik in Indië had. Er bleef een mooi spaarpotje voor mij staan. Dat werd op mijn rekening gestort.”“En toen dacht u: ik ben rijk!” roept Joop verheugd.
“Ja hallo”, zegt sobat Piet en kijkt toch wel minder vrolijk dan je zou verwachten. “Laten we het zo zeggen: ik had een spaarbankboekje.”
“En toen dacht u, nou kan ik trouwen”, daarmee wil Marianne toch die trouwerij zien voltrekken. “En van trouwen komt meer.”“We kregen twee kinderen, een jongen en meisje. De jongen is twee dagen voor zijn verjaardag op 57jarige leeftijd overleden. Het is één van de ergste dingen die je kan meemaken in je leven, je kind verliezen. Dat blijft je constant bij,”vertelt sobat Piet bedroefd. “Het is in 2010 gebeurd en we hebben het er nog steeds over. Hij hoort er gewoon bij. Kijk, mijn vader was 97, mijn moeder 95 en ze waren 71 jaar getrouwd. Dat is heel wat anders. Ik heb vier kleinkinderen van mijn zoon. Mijn dochter is geboren op 9 december 1957, en weet je, ik ben ook geboren op 9 december! Van haar heb ik 2 kleinkinderen. El woont hier op Spijkenisse. Lekker dichtbij. Twee keer in de week ga ik bij haar eten.
Geen achterkleinkinderen. Ik vind het zo genoeg. Dat mijn vrouw is overleden, dat weten jullie. De zaterdag nadat ze overleden was, was ik op de bijeenkomst voor de veteranen in Hoogvliet waar jullie ook waren. Dit op sterk aandringen van mijn gezin.”
“Bent u tot aan uw pensioen bij de PTT gebleven?” vraagt Marianne. “En wanneer bent u met pensioen gegaan?”“Ik ging op mijn 57e met de VUT.”“Wat ging u toen doen?”“We hadden gedacht dat we ons zouden vervelen achter de geraniums. Toen hadden ze het over een ‘pensioen in zicht’ cursus. Dat organiseerde o.a. de Shell, Droogdok en al die grote bedrijven. Ik vond dat prima onder voorwaarden dat het een gemêleerd gezelschap zou zijn. Ik wilde geen PTT-ers hebben allemaal, dat gaat dus over het werk, dat mot ik niet. We kregen inderdaad een gemêleerd gezelschap.”
“Dus u kreeg eigenlijk een cursus hoe u uw vrije tijd moest doorbrengen?” stelt Marianne vast.“Ja, we zaten eerst twee dagen in de bibliotheek in Rotterdam, daarna vier dagen in Rockanje.”
“En nu? Wat doet u nu? Hoe brengt u nu de dagen door?” vraagt Marianne.“Ik heb het nog lekker druk. Moest zelfs even op de kalender zoeken toen u belde voor een afspraak. Ik puzzel graag, kijk TV en elke vrijdag komt de huishoudelijke hulp. Ga hier en daar heen. Ik ga naar
de VOMI in Zwartewaal. Elke laatste dinsdag van de maand ben ik in het veteranencafé hier in Spijkenisse.”“Zitten daar nog een hoop Indië veteranen?” wil Marianne weten. “Eh, drie! De rest is Nieuw Guinea.
Of het druk is? Dat is wisselend. Maar echte Indiëveteranen, nog maar drie.”“Met al ons respect, u behoort ook tot dat uitstervende ras. Maar zolang jullie er zijn, blijven wij ons best voor jullie doen,” zegt Marianne. Daarmee sluiten we ons bezoek en het prettige gesprek af. Met de dank voor de ontvangst en een welgemeend tot ziens. Op naar de volgende veteraan die vandaag nog op ons wacht. Ook een Piet!
Door Marianne

Piet Hugens trof het met een Nederlandse Amerikaan 6 -8-2018

Overleden Jan Tishauser, 1-2-7RI

;

.
Jan Tishauser, soldaat 1e klas, 1-2-7 RI: lieve man, zorgzame vader, opa en overgrootvader (Opi)
31 augustus 1926 - 2 mei 2018

Willem Knegt,2.7 RI , een bezoek met een staartje 15-4-2018




Sobat Willem was al lange tijd bij ons bekend, maar heeft vanwege zijn versleten heup en doofheid nooit een reünie bij ons kunnen bezoeken. Het telefonisch contact was er niet minder gezellig om.
“Welkom, leuk dat jullie er zijn, kom binnen. Ik zat net even tv te kijken. Heel interessant. Ik houd van documentaires die wat vertellen over de wereld.” “U kijkt dus heel intensief TV,” vraagt Marianne. “Ja, maar ik zit er wel zo’n klein stukkie van af hoor.” Sobat Willem wijst een heel korte afstand aan. “Ja, ik zie dat u iets aan uw oog heeft.”
“Heeft u staar of zoiets?” vraagt zuster Marianne hem.“Nou, ik had iets met mijn rijbewijs. Dat moest verlengt worden. Daar werd ik verwezen naar de oogarts. Ik liep kort daarvoor op de hei en toen zag ik allemaal bijen. Ik dacht: nou die zijn er vroeg bij dit jaar. Het bleek dat ik een loszittend netvlies had! Ik moest naar het AMC in Amsterdam en daar hebben ze het verprutst. Het zou een routinekwestie worden, ja, om dat ding, dat netvlies vast te plakken. Nee, dat is niet goed gegaan. Mijn huisarts zei later: jij had een klacht in moeten dienen. Tja, maar wat word ik daar nou beter van?” zegt sobat Willem verbouwereerd. Gebeurt is gebeurt,” besluit sobat Willem nuchter. “Ik was allang blij dat ik nog gewoon kan leven. Ik ben erg gemakkelijk geworden. In de loop der jaren maak je je niet overal meer druk om. Je merkt wel dat je ouder wordt en dan komen de kwaaltjes. Interesse heb ik nog overal voor hoor! De kranten lees ik, ik volg het nieuws op TV. Ook het regionale nieuws. Er is hier een verzorgster en die wil wel eens Jordanees zingen en dan zijn we allebei aan het brullen:♬ aan de voet van die ouwe Wester”♬. Ze vragen wel eens aan mij of ik wel geboren ben hier in Hilversum. Maar ja, ik ben echt hier geboren hoor.

Weet je dat iemand die in Hilversum is geboren de naam niet goed uitspreekt? Ze zeggen Hillevesum. Zonder de R.““Zo dan hebben we meteen een beginnetje,“zegt Marianne, “u bent geboren in Hilversum in 1925?” “Ja en mijn vader was loodgieter. Eigen bedrijf. Mijn moeder was huisvrouw. Er waren drie jongens en drie meiden bij ons thuis.
“Hoe is het verder met u gegaan. U bent geboren hier in Hilversum. En hoe verliep de school?”vraagt nieuwsgierige Marianne aan de vertel grage sobat Willem. “De lagere school wel goed maar het was midden in de oorlog, dus de volgende school kon ik niet afmaken. Ik zat toen op de Ambachtsschool. Dat had nog problemen toen ik demobiliseerde, want er was me toegezegd als je terug bent , krijg je omscholing. Daar had ik vast opgerekend. Moest ook wel want ik kon niks.
Op papier was ik loodgieter. Ik moest in Amsterdam een test doen. Waar het was, weet ik niet meer hoor. En daar zaten al een paar oude makkers. Hé Willem!, waar heb jij je voor op gegeven? Ik zei: elektricien. O, dan word je afgetest was het antwoord. Want dat zit al helemaal vol. Je kan alleen nog maar timmerman en metselaar worden. Dat schiet niet erg op dus.”
“Ik loop daarna door Amsterdam en kom ik luitenant Ledel tegen. Hij is later met Truusje Koopmans getrouwd, die zangeres! Hij heeft haar in Indonesië in Semarang leren kennen. Afijn, hij was luitenant bij ons, hij ziet mij lopen en zegt : Willem, wat is er met jou aan de hand? Nou ja en toen vertelde ik het van die test. Nou ik zal eens kijken wat ik voor je doen ken, zei die. Hij heeft bewerkstelligd dat ik aan de slag kon bij werkspoor Amsterdam op de leerschool. Ik zou ook nog draaier worden of zo, geloof ik. Maar het beroerde was, die baas van die draaierij, dat was, en dat wist ik toen nog niet hoor, een fervente socialist. Eén van het gebroken geweertje. En dan liep ik daar als ex- OVW-er . Hij woonde aan de rand van Hilversum, dus elke dag moesten we samen met de trein naar Amsterdam. Hij had een hekel aan militairen. Dus ik kon geen goed bij hem doen. Ik heb uiteindelijk toch die bedrijfsschool afgemaakt. Maar toen moest ik in de ploegendienst.
De eerste jaren na mijn terugkomst waren niet zo prettig hoor. Het begon al met de thuisreis naar Hilversum. Ik was met de Van Oldenbarnevelt teruggekomen. We gingen naar huis met een bus en dat kreng had iedere keer wat, dan stond die weer stil. We lagen geloof ik al 2 uur achter op schema. Het was zo wie het verste weg woonde, werd het eerst afgezet. Op het laatst stonden we in Hilversum op de Paardweg en dat kreng, de bus, dat wilde helemaal niet meer. Nou daar stond ik met mijn plunjezak en met het hele zooitje. En ik was de laatste. Nou stond ik net toevallig voor de ingang van de grossierderij van bananen, de bananenkoning van Hilversum. Die heeft een van zijn personeelsleden gecharterd en een vrachtwagen van hun. Ik achter op de bak, maar ja dat was ik wel gewend in Indië, dus zo kwam ik eindelijk thuis. Ze waren thuis al drie keer naar buiten gelopen want dan kwam er een bus aan, nou daar komt die aan, maar nee hoor. Ik had eigenlijk niet eens een thuis! Nee, door de oorlog was ik uitgeschreven bij mijn ouders, hoe dat nou precies zat weet ik niet meer, maar ik ben de eerste jaren bij mijn zuster Annie in de kost geweest. Frits, de jongere broer die ook in Indië zat, kon wel terug naar huis. Hij was nog gewoon ingeschreven.”
“Nu vertelt u wel dat u al weer terug kwam uit Indië, maar u moest er ook nog naar toe. Gaan we even terug in de tijd,” vraagt Marianne en meteen somt zij op: “U zat dus op de ambachtsschool, 1^e klas, dan breekt de oorlog uit. Wat heeft u daarvan meegekregen in Hilversum ?”
“Nou, ik was niet zo avontuurlijk in de oorlog hoor. Ik werkte toen al op de NSF die zogenaamd voor de Duitsers werkte. Dus werknemers van de NSF werden vrijgesteld van de arbeidsinzet.
Bovendien was ik nog te jong , ik was 17 jaar. Met de bevrijding was ik in Nijkerk. Dat ligt in de Gelderse Vallei. Waarom ik daar zat? Vanwege het eten. Daar was nog een klein beetje te eten. Ik weet nog wel dat ik rogge bij die boeren had gebietst en dan ging ik met een priksleetje en een zak rogge erop naar huis. Lopend. Op klompen. ‘s Avonds weer terug voordat de spertijd weer inging.”

“Nederland is dan vrij. Hoe en waarom bent u oorlogsvrijwilliger geworden?” “Van armoe,” komt het gedecideerde antwoord van de sobat. “Ik had dan een dak boven mijn hoofd en ik heb te eten. Ik dacht ook bevrijdertje spelen. Wij waren maar een armoedig zooitje hoor. Ik heb me in Amsterdam als ovw-er aangemeld. Ik kreeg een soldiers paybook. Dat moet hier nog ergens zijn. Of bij mijn zoon, want die heeft alles. Alles werd bijgehouden hoor. Ik heb wel wat avonturen beleefd hoor,” vertrouwt sobat de Knegt ons toe. “We zijn eerst naar Engeland geweest. Easthempstead. Wockingham. Daar heb ik kou geleden in die nissenhutten. Jongen, die waren me koud. We dachten dat we in het paradijs terecht zouden komen, maar daar was het ook nog allemaal distributie in Engeland. Over distributie gesproken, toen ik terugkwam uit Indië, kreeg je textielpunten. Zeventien textielpunten meen ik. En een paar voor schoenen. Ik ging met mijn textielpunten naar Piet de Jonge, hier op de Kerkbrink, veel bijzonders had je hier niet. Ik een kostuum uitgezocht. Maar er moest iets aan veranderd worden. Ik kreeg bericht dat het kostuum klaar was en ik kon het opkomen halen. Ze hadden het finaal verpest. De mouwen zaten er achterstevoren in! Dus ik accepteerde het niet! Maar ja mijn textielpunten zaten er wel in. Je kon ook niet naar een ander gaan. Toen heb ik nog een half jaar in mijn militaire kloffie rondgelopen.
Met welke boot ik naar Engeland ben gegaan dat weet ik niet meer, het was een Engelse boot. Maar van Engeland naar Indië, met de Boissevain. En dan zat ik zogenaamd in het Amsterdams bataljon hè. Heel 2-7RI. Er zaten al 440 mariniers op. Die zaten beneden in het ruim.
We zaten op een ogenblik met zijn drieën daar. Dus met 3 personen uit één familie in Indië. Kees mijn oudste broer (10 jaar ouder), die zat bij de eerste compagnie van 2-7RI, maar die was eigenlijk te oud voor de velddienst, maar hij kon lekker koken en die hadden ze kok gemaakt. Ik zat bij de 4^e compagnie. In hetzelfde bataljon ook. Frits, de jongste die zat bij de grenadiers(2-13). Die is sergeant carrierpeloton geworden. We kwamen niet alle drie tegelijk terug hoor.”
“Goedemorgen,” klinkt het ineens in de kamer. Een verzorgster is de kamer binnengekomen en brengt de broodmaaltijd voor vanavond voor sobat Willem. “Wat u krijgt is een verrassing,” zegt ze. “Nou,” zegt sobat Willem, “dit hier is ook een verrassing,” wijzend op Joop en Marianne. “Ze zijn van de veteranenorganisatie. Ze weten hier allemaal dat ik vandaag visite kreeg.” “Ik wist het niet,” antwoord de verzorgster. “U weet dus ook niet dat meneer veteraan is?” vraagt Joop. “Nee, dat weet ik ook niet”. “Dat is ook wat,” zegt Joop, “ze weten hier niet eens dat u Indiëveteraan bent.” zegt Joop iet wat ontstemd.“Weet je,” zegt sobat Willem, “ik ben er niet eens meer zo trots op tegenwoordig. Ik ben er geweest, ik ben blij dat ik het heb meegemaakt en er over mee kan praten maar om nou te zeggen voor volk en vaderland, dat niet hoor.” En dan is het etenstijd. Sobat Willem moet naar de huiskamer om daar te gaan eten. Wij gaan naar beneden om daar een kopje koffie te drinken met een broodje en spreken af om over een uurtje weer verder te gaan met het verhaal van sobat Willem. Zo gezegd, zo gedaan. En dan krijgt het hele verhaal een onaangename verrassende ontknoping.
Na nog een tijd met sobat Willem gesproken te hebben na de maaltijd, en wel juist over zijn belevenissen in Nederlands Indië, sluit Marianne het gesprek af en slaat dat op in haar dictafoon. En daar ging het mis! Deel 2 wordt opgeslagen als deel 1. Dus weg deel 2. Pas later, veel later komt deze fout aan het licht. Gelegenheid om weer een bezoek te plannen bij sobat Willem is er dan niet meer. Sobat Willem overlijdt op 8 maart 2020. Ten nagedachtenis heeft de familie, ondanks de corona, op de verjaardag van sobat Willem met zijn allen soep gegeten. Daar was hij zo gek op.

Twee feestneuzen op bezoek bij de andere feestneus in Eindhoven

Op 4 april hoopte bokkenrijder Jan Schrauwen, 4-6RI, 95 jaar te worden. En dat deed hij! Om dit te vieren werd de gehele familie van de jarige bij elkaar getrommeld. Wij ontvingen ook de uitnodiging om op 7 april 2018 het heugelijke feit mee te komen vieren in eetcafé de Mispelhoef in Eindhoven. Dit onder het genot van een hapje en drankje. Wel tijdig bericht bij verhindering i.v.m. opgave buffet. Op de uitnodiging stond verder vermeld: Mijn feestneus heb ik nog steeds op. Begeleid door een foto van Jan met feestneus. Tot dan!

Jan Schrauwen hoort steeds tot de eerste drie oudste bezoekers aan onze reünies. Dit jaar was hij zelfs voor de tweede keer de oudste!Natuurlijk gaven we graag gehoor aan deze eervolle uitnodiging. Strak in het pak en elegant in jurkje stapten wij, Joop, in het pak en Marianne, in het jurkje (dit voor alle duidelijkheid), op zaterdag 7 april de feestzaal in.

Wij hadden dan al op de parkeerplaats bij het eetcafé onze feestneuzen opgezet. Dit tot groot vermaak van de overige bezoekers die op het grote terras genoten van het voorjaarszonnetje.

Ook binnen in de zaal waar de familie en vrienden van Jan Schrauwen al lekker aan de koffie zaten, klonk een hard gelach bij onze binnenkomst. Jan kon onze entree ook waarderen en vond het jammer dat hij zijn feestneus niet meer had kunnen vinden. Nico Jansen, goede vriend en vaste begeleider van Jan, springt meteen van zijn stoel op en klik! We staan vereeuwigd voor de sepatoe roesak. Na deze spontane begroeting overhandigen wij de jarige Job een piramide van het favoriete drankje van Jan, de enige echte Schiedamse Ketel1jenever. Dat het je nog lang mag blijven smaken sobat Jan.

Het prachtige lenteweer nodigde ons allemaal uit om na de koffie een plaatsje buiten op het terras te zoeken. Er werd geborreld, gesnackt, gesnoept en heel veel gepraat. Het was een drukke boel. U weet wel, zoals dat altijd gaat wanneer familieleden allemaal weer eens bij elkaar zijn. Nu gelukkig voor een heugelijk iets. Sobat Jan geniet, leunende op zijn wandelstok, zichtbaar van alle mensen om hem heen.

Eén voor één schuift er iemand naast hem op een stoel en maakt een praatje met de jarige. Dan staat Jan op en zegt: “Beste mensen, het buffet is geopend! Eet smakelijk!” Jan gaat als eerste voor langs de rijkelijk uitgestalde gerechten. Met zijn bordje vol keert hij onder applaus terug naar zijn zitplaats. Dit alles met een grote lach op zijn gezicht. Hoe goed het eten smaakte, bleek wel dat het wat later muisstil was en alleen het tikken van het bestek op de borden te horen was. Menigeen maakte nog een extra loopje langs het buffet. Na het dessert was er nog koffie toe. “Dat drinken we binnen, want ondanks dat het een prachtige lentedag is, wordt het toch wat frisjes”, aldus Jan. Net als bij alle feestjes komt er aan dit familiefeest ook een einde na de koffie. Wij bedanken Jan heel hartelijk en hopen hem straks weer te mogen begroeten op de reünie in mei! Terwijl we naar de auto lopen, hoort Marianne Joop zachtjes zingen: ♬“Mien waar is mijn feestneus. Mien waar is mijn neus. Waar is mijn feestneus gebleven?”♫
Door Marianne

Twee Zeeuwse krokodillenbroers. 9 maart 2018

Bas van Veen, 3-7RI, net niet op zijn achterhoofd gevallen

l


Sobat Bas vertelt op 26 februari 2016: “Ik heb een maand of wat geleden een ongeluk gehad. Ben gevallen met mijn kop tegen een hek aan. Er zat een hele deuk in. In mijn hoofd dus. Ik ben er nog niet helemaal vanaf, maar ja het gaat de goede kant op. Ik was boodschappen aan het doen. Ik had mijn auto geparkeerd en de boodschappen in de auto gelegd en ik ga zitten om terug te rijden naar huis en die auto die start niet! Ik stap uit en ik viel. Mijn hoofd en mijn arm helemaal in de vernieling. Toen lag ik in het ziekenhuis. Ik ken amper nog wat vastpakken. Op het ogenblik ben ik nog bezig met fysiotherapie. Ik ben de jongste niet meer dus het herstel duurt wat langer dan wanneer je achttien bent! Het ken nog wel effe duren. Ik ben er niet beter op geworden, maar ik ben er nog! Mijn zoon zou jullie een bericht hebben gestuurd. Dan zijn ze een beetje op hoogte van het gebeuren had ik gezegd.”
“Nee, er is helemaal geen bericht gekomen van uw zoon. Wat een tref dat we dan nu toch bij u op bezoek zijn,” zegt Marianne
“Maar met Piet Boukes is het slechter afgelopen,” merkt sobat Bas op. “Jammer ja, dat was een fijne kerel. We gingen regelmatig samen op pad.”(Ter verduidelijking: Piet Boukes, 2-13RI, was degene die verscheidene keren op de reünie het gedicht had voorgedragen. Nu heeft Jaap Bragt die taak op zich genomen. Piet was ook een grote donateur. Zijn donaties vermeldden wij als zijnde van de flappentapper.
Ik ben door Piet (Boukes 2-13RI) bij jullie gekomen destijds,”zegt sobat Bas. “Die kon ik al heel vroeg. Die heeft zelfs nog bij mij gewerkt. Maar Piet was een jongen die kon niet lang bij één baas blijven. Hij ging van chauffeur bij een wasserij, werken bij de hoogovens.
Hij werkte daar op de kraan. Daarna is die weer bij ons gekomen en toch later weer weggegaan. En weer later terug in dienst gegaan. Als rijinstructeur dit keer.”

Peter Fonkert van de inlichtingendienst T-Brigade, is uw baas geweest bij de liftenfabriek toch?””Ja, dat klopt. Hij is jarenlang mijn directeur geweest bij zijn liftenfabriek . En was,ik ken wel zeggen, één van mijn beste vrienden. We hebben nog steeds vaak contact via de computer. Hij ging altijd mee als we weer een nieuwe lift hadden geïnstalleerd. Dan werd dat gekeurd door het liftinstituut. En daar wilde hij altijd bij zijn. Ik was er altijd al bij omdat het werk onder mijn visie gemonteerd was. We maakten in grote ziekenhuizen overal liften, o.a. Haarlem en Amsterdam, overal eigenlijk in Nederland. Ik heb er 46 jaar gewerkt.”

We gaan ondertussen aan de koffie en hoewel mevrouw van Veen heel erg doof is, komt ze er ook bij zitten en Marianne betrekt ook haar in het gesprek. Wel geeft zij aan dat ze het verhaal van Bas al kent.
“Zullen we dan nu maar eens beginnen met ons vraaggesprek,” opperen zowel Joop en Marianne haast gelijktijdig.
“Ik ben geboren in Haarlem,”start sobat Bas. “Daar ging ik ook naar school. In de Timorstraat. Na de lagere school brak de oorlog uit.
Toen ik 17 was werd ik opgepakt. Ik was de klos. Ik werd naar Oostenrijk verplaatst. Arbeitzeinsatz. Ik werd bij de Lufthansa te werk gesteld. Op een vliegveld.” “Had u toen al op een ambachtsschool gezeten,” vraagt Joop. Nee, ik ben gewoon overal bezig geweest, ook bij die liftenfirma van Peter Fonkert, maar die maakten toen nog geen liften. Die maakten alleen maar kolenbrekers.” “Kolenbrekers?” “Ja, kolenbrekers. Ze lieten grote stukken kolen uit Rusland komen en die werden daar in de machine gebroken tot kleine kolen. Ze maakten die machines daar. Van daar uit ben ik dus naar Oostenrijk weggevoerd. Nog geen 18 jaar! Eenmaal weer teruggekomen in Nederland ben ik weer bij de kolenbrekers firma terechtgekomen, maar die maakten toen inmiddels liften. Ze lieten liften komen uit Oostenrijk, uit Wenen, en die werden door ons dan gemonteerd op verschillende plekken.
Fonkert was de liftenman die eigenlijk later gekomen is toen die uit Indië kwam. De Firma Mӧhringer. Peter was de zoon van de baas en werd meteen directeur.”
“Toch wil ik weer heel even terug in de tijd,” springt Marianne in het gesprek.“Hoe zat dat? U was tewerkgesteld in Oostenrijk. En dan opeens ben je vrij. Hoe ging dat ?”
Bas: “Je bent niet vrij, we zaten daar op het vliegveld en toen kwamen de Russische soldaten die waren overal al heengegaan. Zelf zat ik in een Lufthansa- schuilkelder. Daar werd ik uitgehaald en op de trein gezet. Richting Oostenrijk, Tsjecho-Slowakije en Rusland gebracht. Toen heb ik drie maanden gezeten in Rusland. Aan de Oostzee. Daar hebben we in een of ander appartement gezeten.”

“Op een gegeven moment is daar een schip met Russische krijgsgevangen vanuit Frankrijk in Rusland aangekomen en toen mochten wij in die boot terug naar Frankrijk. We kwamen aan in Marseille. Toen we in Europa kwamen zijn we met de trein en met busjes naar Nederland verhuisd.
“Wist uw familie dat u in Oostenrijk was?” vraagt Marianne bezorgd.
“Ja, ik mocht wel schrijven. Later kregen ze ook bericht dat ik in Rusland zat. Mijn broer die zat in Berlijn. Die is tamelijk snel naar Nederland gevlucht. Hij heeft wel een paar bombardementen daar meegemaakt. Ja, dat was een moeilijke tijd.”

“U had dus een oudere broer. Waren er nog meer kinderen in het gezin?”“We waren thuis met zijn vijven. Twee jongens en drie meiden.”
“Wat zullen uw ouders blij geweest zijn toen jullie beiden weer thuiskwamen. Weet u nog hoe het was toen u thuiskwam?” vraagt Marianne.“Ja! Nee er was geen feest. Er was niks, we hadden niks. Wel blijdschap.”
“Wat hebben ze een hoop meegemaakt hè,” merkt Marianne op tegen mevrouw van Veen.“Kende u hem toen al?” vraagt Joop. “Toen die naar Oostenrijk moest, niet,” antwoordt zij. “Ik heb Bas leren kennen toen hij weer terug was. We trouwden en woonden boven zijn werk. Daar kregen we een zolder die we mochten verbouwen en beneden had ik de keuken. Daar waren allemaal tekenkamers van het bedrijf. We woonden eigenlijk twee hoog. Daar is ook onze zoon geboren.”
“Toen u terugkwam vanuit Frankrijk kon u meteen weer aan het werk?”“Ja, er was volop werk. Later ben ik nog liftinspecteur geworden. Ging ik alle werken af die ze hadden in heel Nederland. Controleren.”
“Heeft u nog avondschool gevolgd later of leerde u alles in praktijk,” vraagt Joop.“Nee, gewoon in de praktijk hoor. Mijn baas was mijn leraar. Ik heb dat werk 46 jaar gedaan.”
“U was weer aan het werk, maar hoe kwam u dan Indië,” vraagt Joop.
Bas lacht en zegt: “Komen ze je halen!” “U was dienstplichtig?” vraagt Marianne. “Ja, ik moest mij melden in Den Bosch. De Isabellakazerne.

Daar kwam heel 3-7RI op. Op 15 oktober 1946 vanuit Den Bosch naar de boot in Rotterdam. De naam weet ik niet meer. (de Kota Baroe red.) “Uit wat voor mensen bestond 3-7 RI, allemaal uit de buurt van Haarlem?” vraagt Joop. “Nee, uit het hele land”antwoordt Bas. “Overal kwamen ze vandaan. Het was dus eigenlijk een bij elkaar geraapt zooitje.
Ik werd opgeleid voor gewoon soldaat en later werd ik ordonnans, met de wagen brieven wegbrengen en zo. Ik heb drie jaar in een Mercedes gereden voor Möhringen. Een mooie diesel. Maar dat was nog voor ik naar Indië ging.” “Hoe kwam u aan dat rijbewijs?” vraagt Joop.“Oh dat had ik al in Haarlem.”zegt sobat Bas optimistisch.

Marianne draait zich naar mevrouw van Veen en vraagt: “U kenden elkaar toen Bas naar Indië ging. U hebt netjes op hem gewacht tot hij weer thuiskwam. Hebt u dan wel het zilveren roosje gekregen van defensie?” “Ja, die heb ik!” “Goed gedaan, zegt Marianne, anders had ik hem voor u aangevraagd. U heeft daar dan recht op. Goed geregeld hoor sobat Bas!”
Joop neemt het gesprek weer over. “Toen ging u naar Indië! Verplicht. Ook drie jaar, vond u het leuk?” “Nee! Weer drie jaar weg. Eerst dachten we twee jaar maar het werden er drie,”zegt sobat Bas.
“Hoe het daar was? Ja, leuk en niet leuk. Het was soldatenleven. We kwamen op 22 november 1946 aan in Semarang. Bij de haven en dan met auto’s naar de kazerne. In Beneden Tjandi. Vlak bij ons zaten ook
2-13 RI en 2-7RI. Dat waren vrijwilligers, die zaten er al eerder.
Beide politionele acties heb ik meegemaakt. Ik was dus ordonnans met de auto en had alle rijbewijzen. Ik ging van de hoofdpost naar de buitenposten met berichten voor de commandanten daar.”
“Hoe ging dat dan, had u bescherming bij u of ging u alleen?” “Nee, er ging één brenschutter mee. Maar dat stelde niks voor. We namen geen risico’s. We gingen altijd een beetje om de demarcatielijn heen.”
Of ik nog in gevaarlijke situaties ben gekomen,” herhaalt Bas de vraag van Joop. “Ja, en ellende meegemaakt. Maar ja, dat hadden we allemaal. Het land zelf vond ik fantastisch. Ik ben later nog teruggegaan.” zegt Bas weemoedig. “Met de bevolking was het contact heel goed, toen en nu. We zaten in de kazerne in Semarang. Later gingen we naar boven, de Gombel op. Daar was ook een kazerne.” “Bedoelt u Hoog Tjandi”, vraagt Marianne.“Ja,inderdaad Hoog Tjandi.” “Daar zat ook het St.Elisabethziekenhuis,”vult Marianne nog aan. “Juistum! Ja, ook dat klopt! Ja, ja, ze weet het wel hoor”, zegt Bas tegen zijn vrouw, die glimlachend alles aan zit te horen.“Er liepen nog nonnetjes als verpleegsters. Zelf heb ik niet in het ziekenhuis gelegen.”
Marianne vraagt weer ijverig door om meer info te krijgen. “3-7RI, heeft u met jongens daarvan nog contact gehouden?” “Nee, dat is helemaal over met die club. Het was een losse bedoeling. Ze kwamen overal vandaan. Het was geen hechte club. De reünies waren ook niet te vergelijken met die van jullie. Ik ben wel bij reünies van 3-7RI geweest. Heel dikwijls, maar het was niks. Helemaal niet meer nadat we bij jullie geweest waren! Echt waar!” zegt sobat Bas enthousiast.
“Iedereen organiseert op zijn of haar manier,” zegt Marianne, “wij doen het zoals we het nu vele jaren doen. Daarvoor waren de reünies ook niet zo uitgebreid als nu hoor. Maar toen was ik ook nog geen voorzitter, alleen secretaris. Wij gaan voor het familiegevoel. Een familiereünie. Niet alleen de veteraan. “
“Toen u terug ging naar Nederland had u toen verdriet?” vraagt Joop, “
“Nee! Ik was blij en ook gek omdat ik terugging! Maar ik ging ook terug naar mijn meisje. Een jaar na thuiskomst ben ik getrouwd.”

Marianne vraagt aan mevrouw van Veen hoe zij het vond toen Bas weer thuiskwam.“Nou, ja feest! Hij heeft mij in de maling genomen. Ik was helemaal in de gloriestemming, huis versiert, welkom thuisbord boven de deur en bij de deuropening gaan staan. En ja hoor daar zag ik de bus aankomen. En wie zit erin? Hij niet! En waar kwam die vandaan?
Van het hoekie van de straat! Het is een leuke grap, maar op dat moment niet hoor! Al die gasten in de bus lachen joh! En ik met tranen.”“Ahhh,” roept Marianne en zegt alsnog terechtwijzend “Lolbroek” tegen sobat Bas! “Tsja, met die grote bus door die kleine straatjes heen,” lacht Bas,” ik was al uitgestapt! Voor de bocht, want ik dacht die haalt de bocht niet.”

“Kreeg u cadeaus bij thuiskomst? Een hoop jongens kregen bij thuiskomst een fiets,” merkt Marianne op.“Oh ja, ik kreeg een nieuwe fiets van haar!” weet Bas zich ineens weer te herinneren.“Hij hield helemaal niet van fietsen, maar dat wist ik toen nog niet. Maar hij moest van mij fietsen.” zegt mevrouw van Veen.

We zijn 1950 getrouwd. Onze zoon Bas is in 1952 geboren. Wij hebben 1 achterkleinkind, drie kleinkinderen, twee kinderen, zoon en dochter. We hebben alle soorten. We zijn klaar.”
“Het mooiste van mijn dienstijd? Toch ook de kameraadschap en de feesten van de Indonesische bevolking. De gamelan muziek. In het woud werd er een open ruimte gehakt. Daar werd een feest georganiseerd voor de militairen. Het was een mooi gezicht om die mensen zich uit te zien sloven voor ons,” zegt sobat Bas opgewekt. “Het Indische eten vond ik eerst niks. Onze koks waren in een paar maanden helemaal omgeturnd met het koken van het Indische eten. Nu lust ik het nog heel graag!”
“Vermoeien wij u niet te veel,” vraagt Joop.“Nee,” is meteen het antwoord van sobat Bas. Alsof hij bang is dat we al weggaan en vertelt rap verder. “Ik ben afgezwaaid als soldaat 1. Meer niet. We waren al blij dat we heelhuids naar huis konden.”

“In 1949 kwam ik weer terug in Nederland. In Rotterdam kwamen we aan. Dat was fantastisch om Nederland weer te zien. Als je eenmaal in de golf van Biskaje bent, dan kan het niet snel genoeg gaan. Ik ben niet zeeziek geweest. Op de heenweg ook niet. Hoe ik de aankomst in Rotterdam vond? Niks! Het was niks. We kregen een appel.“Een appel,” zegt Joop, “hoe durfden ze het! Ben je drie jaar voor je vaderland weg geweest en kom je terug in Nederland en wat krijg je, een appel!”
“Als u terugkijkt op die diensttijd,” vraagt Joop, “bent u dan blij dan u geweest bent daar?” “Van de ene kant wel, maar aan de andere kant was het nutteloos. Nutteloos en zo verdrietig. Voor die mensen daar. Ook voor de jongens die daar zijn achtergebleven. Er zijn er heel veel achtergebleven. Wij hadden ook veel verliezen bij onze compagnie. Ik meen dat wij 48 man hebben verloren daar. En we waren helemaal geen vechtbataljon hoor. We waren een bewakingsbataljon, zogenaamd. Maar ja, het is geweest!”
“Hoe vind u het om er zo met ons weer over te praten,” vraagt Joop.
“Ja, het is jammer dat die herinneringen niet meer zo goed terugkomen. Het is dat jij er ook hoop van weet,” wijst Bas naar Marianne, “en dan komt er weer een hoop van terug.” “U hebt er geen last van?” vraagt Joop.“Nee,” is het stellige antwoord. “Nee. Ik heb er met Piet Boukes wel eens over zitten praten. Die had het er moeilijker mee. Dan zei die, schei maar uit.”
“Heeft u een dagboek bijgehouden daar?” waagt Joop een nieuwe poging.“Nee en ergens heb ik daar wel spijt van,” bekent Bas. “Maar ja, het is geweest.
Bij mij blijven nog altijd de begrafenissen van collega’s die plaatsgevonden hebben waar ik zelf bij was. Present geven en zo weet je wel. Die herinneringen komen nog wel eens boven. Net wat ik zeg, er zijn er 48 van ons gesneuveld. Meestal werden de gesneuvelden in het St.Elisabethziekenhuis verzorgd.”
Marianne vertelt dat zij nog eens contact heeft gehad met de zuster daar die alle gesneuvelden van de Tijgerbrigade verzorgde en opbaarde. Jammer genoeg is het nooit tot een ontmoeting gekomen.
“Vanuit het St.Elisabethziekenhuis ging de stoet naar het Tillemaplein waar de erebegraafplaats was. Weet je dat Peter Fonkert op het Tillemaplein gewoond heeft?” vraagt Bas van Veen. “Ja, hij heeft daar met zijn eerste vrouw gewoond. Een Indische type, maar ze leek meer op een Nederlandse. Zij had een kind van een Japanner. Peter had zijn woning gelijk bij zijn kantoor. Peter was sergeant Majoor bij de inlichtingendienst.”
“U komt terug uit Indonesië. U gaat weer terug aan het werk bij dezelfde baas en u bent daar tot uw pensioen bij gebleven?” “Ja, klopt. Ik ben mijn tijd aan mijn hobby gaan besteden. Kijk, die draadwerkstukken, die maak ik. En ik heb hele schepen nagemaakt. Boten waarmee ik o.a. naar Indië gevaren ben, de Kota Baroe.”

”Kijk,” zegt Marianne, “nu weet u ineens weer de naam van de boot!” “En de Kota Inten. Ik heb een stuk of zes modelboten gemaakt die naar Indië gingen. Varend met afstandbediening. Ze zijn allemaal ergens anders terecht gekomen. Twee bij mijn zoon. Het was veel werk, maar mooi werk.
Onze kinderen zorgen heel goed voor ons. Onze dochter brengt ook eten voor ons mee.” Trots laat Bas een doos met ingevroren rundvlees zien.
Joop vraagt of hij wat foto’s mag maken. Geduldig poseren meneer en mevrouw van Veen. Joop maakt foto’s in kleur en zwart-wit. “Voor de belastingdienst!” “Maar Joop, we moeten nu echt verder naar Purmerend. Daar wacht een volgende veteraan op ons die ook graag zijn verhaal wilt vertellen,”zegt Marianne.“Ja, ja, we gaan.”
Uiteraard bedanken we uitgebreid sobat Bas en zijn vrouw voor de gastvrijheid en de gezelligheid.” Zullen we afspreken dat we elkaar zien met de reünie?”vraagt Marianne. “Afgesproken en dan win ik een koffiezetapparaat! Vast en zeker,” zegt sobat Bas resoluut. “En bedankt voor het gesprek. Ik heb weer een hoop herinneringen opgehaald vandaag. Dank je wel daarvoor.”

door Marianne

Een emotioneel bezoek aan Jan Tishauser, 1-2-7 RI.

.
Het is geen mooi vooruitzicht het komende bezoek aan Jan Tishauser, 1-2-7 RI, en dat wat wordt besproken. Maar wij komen niet alleen voor leuke bezoeken bij de sobats thuis. Jan Tishauser is ziek. We bespreken op 26 februari 2018 het ziektebeeld en de gang naar ziekenhuizen en onderzoeken. “Hoe is het? Belazerd! Ben net herstellende van een tweede longontsteking. Maar het gaat nu wat beter. Penicillinekuur gehad. Maar ja die prostaatkanker. Het gaat zoals het is.” Jan spreekt in korte zinnen. We praten over zijn vrouw, die dementerend is en niet meer thuis woont. De kinderen. Drie, twee jongens en meisje. Aan de muur hangt de foto van vier generaties Tishauser.


“Mag ik een stukje terug gaan in de tijd?” vraagt Marianne. “Waar bent u geboren?” “Ik ben in 1926 in Ouderkerk aan de Amstel geboren. Ik kom uit een doodarme familie. De crisisjaren natuurlijk. We zijn eerst naar Amsterdam verhuisd, wat nu die hippiebuurt is. Toen zijn we naar Oud Nieuwendam verhuisd. Een heel oud huisje. Daar moest je buitenom naar de plee toe. Emmertje water uit de regenwaterput mee om door te spoelen. En of het nou zomer of winter was, je moest buitenom naar de plee. Steile trap naar boven toe. Op zolder daar sliep ik dan. IJskoud ’s winters, ijs op je deken, ’s zomers weer snikheet. Mijn vader is begonnen als postbode. In Ouderkerk aan de Amstel en daarna in Duivendrecht. Later is hij klerk geworden. Lagere school heb ik afgemaakt. Toen was het oorlog. Ik ben naar de ambachtschool gegaan. Afdeling timmeren. Toen kreeg de je Februaristaking en ben ik zo langzamerhand afgezakt naar het rondbrengen van flyertjes. Illegale krantjes. Daar begon het mee en voor je het weet zit je er dik in het verzet.

Je moest goed uitkijken. Naast ons woonde de broer van mijn moeder, daar hebben we de regenwaterput leeggemaakt en daar zaten we wel eens ondergedoken. Aan het einde van de grote tuin die er nog bij was stond van de gemeente Amsterdam een GGD-huisje. Onze tuin die lag 1,5 meter lager. Hebben wij onder dat huisje een gat gegraven, mijn oom en ik, en daar sliepen we ook wel eens. Vroeger hadden we van die ingebouwde kasten in de kamer met aan beide kanten een deur. Bovenop hebben we een gat gezaagd. Daar stonden we soms dan in.
We waren altijd op ons hoede. Altijd achterom kijken. Je kon nooit wat!
De oorlogstijd heb ik niet alleen doorgebracht in Nieuwerdam, maar ook maanden weg, hier en daar ondergedoken bij een boer en zo. En dan jatte ik een kippetje. Oh sorry! Als het weer rustig in de buurt was, dan kon ik weer terug. Maar dan krijg je ook de oproep om in Duitsland te gaan werken. De arbeitsdienst. Dan moet je echt gaan ‘duiken’. Toen kon je helemaal nergens meer naar toe. Hoe ik aan de onderduikadressen kwam? Dat weet ik niet. Ik wist ook niet hoe ik aan de flyers kwam. Je wist niks. Je had ze en je bracht ze. En de adressen, dat ging van: Fiets even mee, en dan fietste je mee. Of je liep mee. Dan zeiden ze dag en dan stond je ergens waar je de krantjes, de Waarheid, het Parool, Trouw en de Vliegende Hollander, verspreidde. Het gebeurde veel ’s nachts.”
“Toch heel link,” zegt Marianne, “als ze je snapten met die krantjes, dan was je er geweest.” “Nou, ik zie dat niet zo. Ik heb altijd gezegd:”Ik heb veel liever dat ze zeggen daar gaat die lafaard als daar ligt die held. Ik wilde wel blijven leven. Je rommelde maar wat an,” zegt sobat Jan. “Je bent nog jong en je ziet dan nog niet zo de echte gevaren ergens van in. Het was avontuurlijk. Dat was het! Maar de technische school heb ik wel afgemaakt. Met hangen en wurgen.
Na de bevrijding, ik had getekend voor de B.S. ,Binnenlandse Strijdkrachten, wilde ik er wel uit, want dan kon ik gaan studeren. Nou ik kon er wel uit, maar: Er was oorlog in Indie. We roepen je morgen dan weer op. Je gaat als oorlogsvrijwilliger of als dienstplichtige. Dus heb ik voor het eerste gekozen. Ik meldde mij aan in Nieuwerdam.
Ik kwam eerst bij de Oranje Nassaukazerne. Daarna gingen we naar Ermelo, de Jan van Schaffelaarkazerne. Daarvandaan zijn we naar Engeland gegaan.

Ik ben brenschutter geweest. Daar ben ik niet voor opgeleid in Nederland hoor. Daar was ik infanterist en kreeg exercitie, exercitie en nog meer exercitie. Discipline, in de dubbel, in de dubbel. Geweertje op, geweertje af. En maar hobbelen en maar hobbelen. Af en toe mocht je op de hei met een losse flodder schieten. Geweer: een Lee Enfield. Het waren krengen, man!”zegt Tishauser. “We hadden ook nog stenguns. Als je er één keer mee had geschoten, was de loop vanzelf al krom. De brens die we hadden waren redelijk goed. Daar had je altijd twee lopen bij dus als je de een gebruikt had en die was bloedheet geworden, dan kon je die andere erop zetten. Als zo’n loop heel erg warm was geworden, hadden we ook nog een ander middel om die te koelen: er overheen piesen.
Van Engeland uit zijn we met De Boissevain onderweg gegaan naar Australië. Daar kwamen we niet in. Aan boord was het een zooitje puin hoor. Ik ben niet zeeziek geweest. Je sliep in van die hangmatten, drie lagen boven elkaar. Als je boven lag, had je mazzel. Die onder lagen, die werden ondergekotst. Uiteindelijk zijn we dus terecht gekomen bij Semarang. Bij het strand. Daar zaten de Gurka’s. Stelletje schorem.

We kregen meteen de vuurdoop. Onze pelotonscommandant was gelijk het haasje. Dan kom je met je rotzooi uit die landingsboot vandaan en dan sta je daar en dan komt die commandant naar je toe en die zegt: “Ga maar naar de kazerne toe, die is in het centrum van de stad. Ga maar patrouille lopen”. We wisten niets, je kent de taal niet en het werd nog donker ook.” En dan heb je dan uiteindelijk gevonden, dan ken je op de stenen vloer gaan liggen. Zeiknat, geen dekens, geen klamboe, helemaal niks.” “Hebt u geen Maleis geleerd op de boot op de heenweg?” “Nou, niet echt. Een zooitje ongeregeld op zo’n boot.
Ach joh, je bent negentien jaar! Als je dat achteraf bekijkt dan is het onbegrijpelijk. Dat kan toch eigenlijk niet.

Daar zit je dan in een vreemd land. We zaten in een oude kazerne van het KNIL. In het centrum van de benedenstad Tjandi. We hadden de fabriek daar bezet, Britisch Amercain de tabaksfabriek, de watertoren en nog wat van die dingen. Ik dacht dat 2-13 RI daar ook zat.
Hoe ging het patrouilleren? Onze eigen commandant had de kaart. Hij was een goede pelotons- en compagniescommandant. Namen? Van Wilpen, kapitein, en Hoekstra. Hoekstra was compagniescommandant. Hoekstra was eigenlijk een marineman, die had de hele opleiding gehad als cadet. Een geweldige kerel. Hij had een hele zware stem. Een hele correcte kerel.
Ik heb alle twee de politionele acties meegemaakt. Maar dat onderwerp wil ik graag laten rusten. Dat doet te veel pijn.” Hier huilt Tishauser en moet zich herpakken. “Even wachten!” Dat doen we.

Ik ben ruim twee jaar in Indië geweest. Het land is schitterend.
En de bevolking? Dat waren over het algemeen lieve mensen. We hadden een schat van een wasbaboe. Ze kon geen woord Nederlands, kon niet schrijven of lezen. Maar een schattig vrouwtje.
Maar ze verdiende zo een mooi centje en kreeg ook wel wat toegestopt hoor.
We liepen patrouilles, patrouilles en nog meer patrouilles.
We hadden maar één uniform. Dat moest je zelf wassen. Later kregen we nog een camouflageoveral. Met van die dikke naden in je liezen, zodat je helemaal kapot geschuurd werd in je liezen van het zout van je eigen lijf. Wat kreeg je toen je terugkwam? Ik kreeg honderd gulden. Daar moest ik me zelf voor kleden. Ik ging als jongen weg en kwam als man terug. Ik had niets meer door de oorlog. Zelfs mijn ondergoed niet meer. Ik zal je vertellen, ik moest demobiliseren in Hooghaelen. Daar moest ik alles inleveren. De inleverfoerier mistte nog een dingetje. Hij keek achterom en ik heb het weer teruggejat. Mijn koffer zat vol.
Op de kade stonden demonstranten. Die ontvingen ons met: Moordenaar, moordenaar! Ik ben afgezwaaid als soldaat 1. Titulair sergeant.

Eenmaal terug in Nederland, wilde ik gaan studeren. In militaire dienst heb ik studiegeld aangevraagd. Maanden lang hoorde je niks. Uiteindelijk kreeg ik dan bericht van defensie dat ze een toelage zouden doen. Ik maak de envelop open, daar zat tien gulden in! Eenmalig! Gelukkig is het nu allemaal veel beter geworden.
Volgens militaire dienst moest je werkgever je weer terugnemen. Maar ik had helemaal nog niet gewerkt!!! Werk vinden viel niet mee hoor als Indiëganger. Ik heb armoe geleden, nou dat wil je niet weten. Ja die mooie brief die we aan boord kregen van prins Bernhard dat bij thuiskomst alles voor onze zou worden geregeld. Mooi niet. Dat zijn van die dingen die nu pas boven komen.

Tijdens het bevrijdingsfeest in 1945 heb ik mijn vrouw ontmoet. We hadden ons verloofd voor ik vertrok. Ik heb wel een heel prettige verloving gehad hoor. We deden alsmaar schrijven! Wachten tot de brieven aan kwamen. Dat was ook zo treurig. Ik heb ze later nog gevonden, toen ik aan het opruimen was. Ik heb ze allemaal vernietigd. Ik kan er niet tegen. Te persoonlijk. In 1948 ben ik getrouwd. Ik was net terug uit Indië. De thuiskomst was een feest. Niet dat de boel versierd was of zo. Maar ik zag mij meisje weer. Heerlijk. Ik kreeg na de militaire dienst een huisje toegewezen op de Gelderse kade in Amsterdam. Boven een kaaspakhuis. Heel het huis vol muizen. Er was een alkoofje en daarachter was de keuken met een platje. De wc werd daar op gebouwd. Ondertussen had mijn vrouw een kindje gekregen. We moesten trouwen. Ik schaam mij daar niet voor. Tussen de keuken en wc moest mijn vrouw de was ophangen. Dan hadden we vlooien en dan weer muizen.
Ik ben uiteindelijk bouwkundig ingenieur geworden. Ik heb bijna alles in de avonduren geleerd. Maar ik ben er gekomen. Ik heb er geen spijt van. Tot mijn 59^e ben ik bouwkundig ingenieur gebleven. Toen ben ik met vervroegd pensioen gegaan. Ik werkte 70 uur in de week. Het was toen wel genoeg geweest. Ik heb hard gewerkt, mijn kinderen zijn goed terecht gekomen en dan denk ik: Jantje je hebt het goed gedaan!
Hoewel ik nog een keer terug had willen gaan naar Indonesië, raadde mijn huisarts dat af. Of je komt met een hartaanval terug of helemaal niet meer. Veel te emotioneel. Dus ik ben nooit meer terug geweest. Het is geweest. Ik ben met mijn lieve vrouw heel veel gaan reizen, maar dus nooit naar Indonesië.

Het enige wat ik aan de militaire dienst heb overgehouden is kameraadschap, kameraadschap , kameraadschap. De rest is maar bijzaak. Je maakte dingen mee, zo jong, waarvan je denkt wat moet ik er mee? Ik heb nog regelmatig dat ik ’s nachts uit bed stap. Dromen, heel veel dromen. Dan hou ik het niet meer. Of ik er behoefte aan heb om daar met de hulpverlening over te praten? Nee! Ik moet het zelf oplossen. Nu ook, met mijn ziekte. Ik heb mijn leven nu gehad. Het is over. Het is klaar. Het is goed, maar het is kwaad.

Hoelang heb ik nog te leven, nog een jaar, twee jaar, word ik honderd? Ik weet het niet. Ik hoop mijn vrouw te kunnen overleven, Ze wordt uitstekend verzorgd daar, maar ik hoop dat ik er mag zijn voor haar tot haar dood.

Ik zit hier wel eens te mijmeren en dan schrijf ik je een email. Ik heb het gevoel, ik kan praten met Marianne. Achteraf heb ik dan weer spijt dat jou belast met mijn ellende.” “Dat moet u niet hebben. Ik ben heel blij dat u mij schrijft met wat u bezighoudt. Een luisterend oor te mogen zijn, is heel fijn. Er te mogen zijn voor u en de veteranen.” “En ik vind het schitterend om bij jullie op de reünie te komen.
Schitterend. Ik kan er fijn praten, maar ook daar hoor ik soms van die heldenverhalen waarvan ik denk: nou nee. Maar ik ben heel blij met contact zo via de email ook. Dat loopt goed. Ik worstel nu enorm met mijn emoties. Vroeger had ik daar veel minder last van. Ik wil helemaal niets meer. Ik vertrouw niemand. Ik vertrouw jullie! Daar wil ik wel wat kwijt bij, maar voor de rest, nee.”

Na ons bezoek aan sobat Jan Tishauser werd zijn gezondheidstoestand steeds slechter. Er is nog een paar keer e-mailcontact geweest maar dat werd stilgezet. Het ging niet meer. Op 2 mei 2018 overleed sobat Jan. In zijn laatste email aan Marianne schreef hij:”Ik zal er niet persoonlijk meer bij zijn tijdens de reünie, maar geloof mij maar, ik zal er zeker in spirit bij zijn!”
Door Marianne

Door het carnavalsgedruis naar sobat Willem Hilverts, 3-1 RATA

.

Gerrit Overkleeft overleden

Gerrit Overkleeft, 2-7RI

Sinds 3 juli 1987 weduwnaar van Jantina Reiziger.

*21 februari 1925 - †28 januari 2018

Gerrit Overkleeft stond bij ons bovenaan de wachtlijst van nog te bezoeken sobats. Helaas overleed sobat Gerrit Overkleeft eerder dan dat wij een afspraak hebben kunnen maken.

Op vrijdag 2 februari 2018 werd de uitvaartdienst gehouden in de aula van de begraafplaats Beukenhage in ’s Gravenzande. Uit de zeer uitgebreide toespraak van Klaas Hoekstra, contactpersoon,en uit de meditatie van spreker Dick Voogd, bleek dat sobat Gerrit niet één van de makkelijkste personen was. Maar wanneer Marianne de sobat opbelde, sprak hij graag over zijn tijd in Nederlands Indië. Dat hij via 2-9RI bij 2-7RI, het Amsterdamse bataljon, werd ingedeeld. Dat hij daar een ‘aardige’ tijd heeft gehad. En doordat hij de taal vrij goed kende, er fijne mensen had ontmoet. “Een mooie vakantie geweest op alle tragische gebeurtenissen na,” vertelde hij. Hij raakte gewond toen hij op een bom was gereden, waarbij hij 5tot 6 meter door de lucht vloog. Ondanks dat had hij zijn dienst in Nederlands- Indië niet willen missen en had graag eens terug gewild. Echter, vergat de juiste injecties te halen. Van uitstel kwam afstel.

Wij stelden onze aanwezigheid bij het afscheid niet uit. Met de Tijgerbanner opgesteld achter de kist hield Joop zijn toespraak waarin het OVW-er zijn en 2-7RI werd belicht. Na een toepasselijk gedicht voorgedragen te hebben eindigde Joop met een militaire eregroet bij de kist van Gerrit Overkleeft. De kist onder de gezamenlijke zang van ‘U zij de glorie’ de aula uitgedragen en naar het familiegraf gebracht. Hier werd sobat Gerrit Overkleeft bijgezet in het familiegraf. Na afloop was er gelegenheid om elkaar in de aula te ontmoeten.

door Marianne/ foto’s overkleeft Gerrit: Jan Klop, foto begraafplaats Joop Pragt .

Overleden: Gerrit Gleijm, 5e genie veld comp

Gerrit, (Ger) Willem Gleijm, korporaal, 5^e Genie Veld comp.

Echtgenoot, vader, schoonvader, opa.

*28 maart 1926 - †20 januari 2018

Altijd samen in gedachten,
In gedachten voor altijd samen.
Wat zo diep in het hart zit gaat door de dood niet verloren
De herinnering aan een geweldig mens is geboren


Zo schrijven wij in ons boekje van december 2017 nog het verslag van ons bezoek aan de familie Gleijm en zo krijgen wij het bericht van het overlijden van sobat Ger Gleijm. Hij was aan het sukkelen gegaan met de gezondheid, meerdere keren gevallen en werd opgenomen in de verzorging. Hij daar en zij nog thuis. Samen, maar toch alleen. En dan, is het ineens voorbij. Een sobat is ons ontvallen. ‘Ons lachebekkie’, zoals wij hem noemden. Altijd die lach op zijn gezicht, altijd genietend van alles om hem heen.


Op maandag 29 januari 2018, een sombere januaridag met gutsende stortbuien, waren wij aanwezig bij de crematieplechtigheid in de aula van crematorium Amersfoort in Leusden.

De kist stond zodanig opgesteld dat deze van drie zijden werd omringd door de aanwezigen, met de naaste familie aan het voeteneind. Het voelde aan als: je bent nog één keer in ons midden. Wij omringen je nog éénmaal.” Toespraken van zoon Ron en de twee kleindochters, waaruit ieders bijzondere liefde voor Ger Gleijm duidelijk naar voren kwam.
Joop belichtte het soldatenleven zoals sobat Ger dat nog maar kort geleden zelf aan hem vertelde. Hierna droeg Joop een passend veteranengedicht voor.
Met een militaire eregroet bij de kist sloot hij zijn voordracht af.

Na de plechtigheid was er een samenzijn in de ontvangkamer. Ook hier waren er vragen en gesprekken over de Indië- periode. Ook door heel jeugdige aanwezigen die zeker Joop graag veel vragen wilden laten beantwoorden. Wat hij naar beste kunnen heeft gedaan. Na afloop van het samenzijn waren wij, Joop en Marianne, uitgenodigd door de familie om mee te gaan naar het favoriete pannenkoekenboerderij van sobat Ger Geleijm, de Smickel in Soest, om daar samen met hen herinneringen te delen, maar ook te genieten van de heerlijke pannenkoeken. Hierbij bedanken wij nogmaals de familie Gleijm voor deze heel bijzondere uitnodiging. Wij vonden het een eer om zo samen met de familie van ‘ons lachebekje’ deze droevige dag af te mogen sluiten.

Corr.adres: Soesterbergsestraat 111,app.214, 3768 MA Soest

Van een te grote legerkist of te kleine achterbak

Valkenswaard, 27 Jan. 2018


Die kist is best groot, 54 x 64 x 92 cm, en hoewel ik hem heel bijzonder vindt en er goede herinneringen aan heb, is het lastig hem een gepaste plek in huis te geven. Via het veteraneninstituut kwam ik in contact met de veteranenvereniging van de Tijgers. Dit was zo warm en hartelijk dat ik al snel besloot de kist en batik aan hen te schenken. Zo kunnen die dierbare spullen mee helpen de geschiedenis levend te houden. Dank jullie wel, Marianne en Joop voor het vele en goede werk dat jullie doen !


De repatkist: Toen, Dec 1949 en nu, Dec 2017.


Van Pa's verhalen weet ik de meeste nog goed te herinneren. Bij de LTD was het leven relatief veilig. Als 'verbindelaar' bij de verbindingsdienst was hij vaak in een werkplaats bezig, maar in een colonne reden ze wel vooraan met een Jeep met een ‘wire cutter’ om te beschermen tegen over de weg gespannen draden.
Een keer toen hun kamp beschoten werd hebben ze een langspeelplaat met geweervuur afgespeeld over de grote luidsprekers die rondom stonden om het aantal manschappen aan eigen zijde veel groter te laten lijken dan het er eigenlijk waren. En als ze door de sawa's liepen wisten ze nooit zeker of de hardwerkende boeren die met hun patjol aan het werk waren even later niet een geweer tevoorschijn zouden halen. Verder vooral verhalen over de lekkere vers geperste sinaasappelsap, de smakelijke ananassen, de vriendelijke mensen, het lekkere lokale eten en de mooie natuur. Een enkele keer naar de bioscoop 'Rex' en achteraf nog even wat Sate's eten. Later, thuis was hij het dan ook die regelmatig de Nasi-Goreng klaarmaakte.
Natuurlijk schreef hij regelmatig naar huis. Een keer was halverwege de brief zijn inkt op en ging hij door met potlood. Hij schreef echter iets als, "Oh, ze schieten net de pen uit m'n hand, ik ga maar met potlood verder". Dat werd hem thuis niet in dank afgenomen.
Ook het vreemde aan Kerst vieren in de tropen bij 35° én met een geweer in de hand. Of de show van de Koninginnedagparade die hij daar twee keer heeft meegemaakt.



Op 27 januari 2018 zijn Joop en Marianne heel hartelijk en zeer gastvrij ontvangen door Martin en zijn vrouw Ingrid. Na een paar zeer fijne uurtjes werd het tijd om de legerkist in onze auto te laden. Echter de kist was te groot of onze auto toch nog te klein. De batik paste uiteraard wel. Twee weken later is Bart Oostvogels van de re-enactmentgroep het Vergeten Leger, de kist voor ons op gaan halen. Deze kist is met instemming van Martin Speeks op 26 mei jl, tijdens de reünie, officieel overgedragen aan de re-enactmentgroep. Bij hen zal steeds de legerkist bij hun activiteiten in het gehele land te zien zijn. De batik hangt voortaan iedere reünie in de zaal en krijgt, na de opheffing van de commissie en met instemming van Martin, een heel goede en toepasselijke bestemming. Welke dat is houden wij tot dan als verrassing.

Nico Walbrecht, 2-7RI, overleden

AAT-er Jan van Erp overleden.


Jan van Erp, korporaal, 21 AAT KNIL
lieve man, geweldige vader en fantastische opa
3 juli 1927 - 11 januari 2018

‘Er valt een leegte die door niemand kan worden opgevuld
En dat is het grootste eerbetoon dat wij hem kunnen geven
Bijzondere mensen sterven niet
Ze gaan wel maar blijven ook voor altijd.’

Op woensdag 17 januari 2018 was de afscheidsdienst in de aula van het crematorium Berkendonk te Helmond. Wij, Joop en Marianne, waren hierbij aanwezig met de Tijgerbanner. Hoewel Jan KNIL- er was, heeft hij zich sterk verbonden gevoeld met 2-6RI. “Ik ben destijds door 2-6RI geadopteerd” vertelde Jan ons meerdere malen. Vandaar dat wij ook het embleem van 2-6RI in zijn in memorium hebben geplaatst.
Dat Jan een intensief druk leven heeft gehad, beschreven wij in de Sepatoe Roesak van december 2017. Hoeveel indruk Jan heeft achtergelaten in de leefgemeenschap van Helmond, was duidelijk te merken aan de grote opkomst bij het afscheid van Jan. De sprekers, waaronder een afgevaardigde van de carnavalsvereniging waarin Jan actief was, haalden veel herinneringen op in toespraken met een traan maar ook een warme lach. Joop memoreerde het Indiëverleden van Jan, zijn worsteling met dat verleden in de jaren daarna, en zijn trouwe reüniebezoek. Joop sloot zijn toespraak af met een toepasselijk gedicht. Hierna bracht hij de militaire eregroet bij de kist van sobat Jan.

foto:Joop Pragt

Na afloop van de plechtigheid waren wij uitgenodigd in de koffiekamer van het crematorium waar wij uiteraard de familie de condoleances overbrachten namens alle sobats. Zoals het gaat na een afscheid werden er nog veel herinneringen opgehaald door familie, vrienden en kennissen. Een goed mens is heengegaan. Dag Jan. Fijn dat we in een klein deel van je leven mochten zijn.
Corr.adres: Kortenaerstraat 65, 5703 CA, Helmond.