- Excellenties,
veteranen en hun familie, nabestaanden etc. etc. (nog
exact invullen)
-
- Onder
ons vandaag is veteraan Jan Geraedts, 72 jaar.
- De
jonge Geraedts had zijn dienstplicht er in 1959 bijna
opzitten toen hij op de kazerne in Nijmegen het volgende
te horen kreeg.
-
- -
‘Geraedts, je moet naar Nieuw-Guinea’.
- ‘’Maar
ik zwaai over drie maanden af’’.
- -,,Nou,
dat is dan toch mooi. Heb je de laatste maanden nog een
mooie vakantie.’’
-
- En
zo ging de dienstplichtig wachtmeester luchtdoelartillerie
richting de Oost.
- Niet
voor een vakantie. Maar
om te vechten. Niet
voor drie maanden. Maar
voor drie jaar.
-
- De
strijd in Nieuw-Guinea zou zijn leven voor goed
veranderen.
- Geraedts
zag op Biak het ongeluk gebeuren met de Dakota 079,
waarbij het vliegtuig in zee stortte en alle vijf
bemanningsleden om het leven kwamen.
- Het
raakte de luchtdoelartillerist diep.
-
- Maar
zijn uitzending had ook mooie kanten. Hij maakte kennis
met een heel andere wereld. Hij zag exotische dieren en
ontmoette Papoea’s die nog nooit in contact waren
geweest met de buitenwereld.
- Hij
leerde de Papoea-bevolking kennen als vriendelijke,
gastvrije mensen die met hun moed en kennis van het gebied
onmisbaar waren voor de Nederlandse militairen.
- Geraerdts
trouwde zelfs met een Papoea-vrouw en haalde daarmee het
Polygoon-journaal.
- Zelf
zegt hij over zijn jaren in Nieuw-Guinea: ,,Mijn
dienstplicht daar heeft mijn hele verdere leven
gevormd.’’
-
- Ook
hier aanwezig is Ad Tromp, dienstplichtig grenadier.
- Tromp
is 86 jaar en wie hem in de ogen kijkt, ziet een
onverzettelijk man die zijn land heeft gediend in de ware
betekenis van het woord.
- Na
ontberingen in de Tweede Wereldoorlog, waarin hij onder
meer een Duits werkkamp overleefde, werd hij opgeroepen
voor de dienst.
- Met
de Klipfontein voer hij naar Nederlands-Indië. ,,We gaan
Indië bevrijden’’, dat was de stemming aan boord.
- De
armoedige omstandigheden van de bevolking, maar ook de
verslagen Japanners die tot diep in het stof voor hem
bogen, het maakte diepe indruk op hem.
- En
dan het vele vechten. ,,Het zijn harde knallen hoor, als
ze op je schieten,’’ is zijn nuchtere commentaar.
- Ook
voor Tromp was zijn tijd in Nederlands-Indië
richtinggevend voor zijn verdere leven. Tromp was gegrepen
door het avontuur van het militaire bestaan en tekende bij
voor de Korea-oorlog. Hij is zijn hele leven
beroepsmilitair gebleven.
-
- Ik
wil u nog één verhaal vertellen, het verhaal van Ridder
Militaire Willems Orde Albert Hoeben, 93 jaar oud.
- Ook
Albert Hoeben, de trots van Limburg, is hier vandaag
aanwezig.
- Tijdelijk
korporaal der Mariniers Oorlogsvrijwilliger Hoeben vertrok
op zijn 18de , pal na de Tweede Wereldoorlog
met de boot naar Nederlands-Indië, 1 stel ondergoed, een
tandenborstel en twee gulden vijftig op zak. Eerst
moest hij in Maleisië trainen op de extreme
omstandigheden.
- Slapen
op kale planken in de tropische hitte, tussen de slangen
en insecten, met 1 liter water voor de hele dag. Eenmaal
in Indië kreeg hij het meteen voor zijn kiezen: Friendly
fire doodde een van zijn mannen uit zijn peloton.
Dan
de patrouilles. Die waren verraderlijk. In de woorden van
Hoeben: ,,De ene week groette iedereen in de kampong je
vriendelijk. De volgende week werd je vanuit diezelfde
kampong op leven en dood aangevallen.’’
- Op
een dag liep zijn patrouille in een hinderlaag. Hoebens
kogels raakten op en hij greep naar zijn bajonet in een
man-tegen-man gevecht. ,,Die bajonet was een onding, en
wat had ik in de oefeningen een hekel aan dat urenlang
bajonetsteken op die pop. Maar toen was ik er wat blij
mee’’.
-
- Hoeben
vocht zich naar voren en overmeesterde acht man in een
mitrailleursnest.
- Een
paar weken later moest hij bij de generaal komen.
- Nu
was Hoeben natuurlijk ook niet altijd een lieverdje….
- Hij
had dus wel wat dingen om zich zorgen over te maken, bij
zo’n order… J
- ,,Het
zweet brak me uit.’’
-
- Maar
in plaats van een oekaze over een of ander, kreeg Hoeben
iets heel anders van de generaal te horen: ,,Hoeben, het
heeft Hare Majesteit behaagd…’’
- De
korporaal kreeg de hoogste militaire onderscheiding voor
zijn daden van moed, beleid en trouw.
- Hoeben
was vereerd en diep geraakt.
- Maar
het man-tegen-man-gevecht liet hem niet los.
- Hij
zocht de aalmoezenier op om erover te praten.
- Pas
toen die tegen hem zei: “Je hebt het goede gedaan. Het
was hij of jij’’, kon hij zijn Willemsorde écht
accepteren.
-
- Dames
en heren,
- Jan
Geraedts, Ad Tromp en Albert Hoeben zijn drie veteranen
met ieder hun eigen verhaal.
- Net
als die andere 6200 veteranen die ver weg van hun
vaderland hebben gedaan wat hun regering hen vroeg.
Zij
staan vandaag hier, bij dit Nationaal Indië-monument in
Roermond om hun kameraden te eren die sneuvelden in de
strijd. Zij
vergeten hen niet.Ook Nederland vergeet hen niet.
- Dat
bewijst bijvoorbeeld de prachtige biografie die onlangs is
geschreven over de in het harnas gestorven Generaal Spoor.
- Het
boek over de ‘triomf en tragiek van een
legercommandant’ kan rekenen op veel belangstelling en
is zelfs genomineerd voor een belangrijke prijs.
-
- Vandaag
staan de veteranen hier ook om hun oude kameraden te zien.
- Om
hen op de schouder te slaan en een borrel mee te drinken.
- Zij
delen iets, dat niemand anders met hen deelt.
- Zij
hebben samen tot hun knieën in de sawa’s gestaan, de
spanning van het gevecht gevoeld, hun vrienden zien
sterven en de ontberingen overleefd.
- Zij
hebben kameraadschap ontdekt en vrienden voor het leven
gemaakt.
- Die
unieke kameraadschap delen zij hier vandaag.
-
- De
Indië-veteranen zijn hier aanwezig om hun verhaal te
vertellen.
- Aan
hun kinderen, hun kleinkinderen, aan andere
belangstellenden, aan Nederland.
- Er
is oorlog geweest in Nederlands-Indië.
- Er
is oorlog geweest in Nieuw-Guinea.
-
- Die
oorlogen zijn vormend geweest voor het leven van de
veteranen, maar ook voor Nederland als geheel.
- Nederland
is anders gaan denken over het kolonialisme.
- Nederland
verlegde zijn koers.
-
- Dat
was voor de terugkerende veteraan verwarrend en ook
kwetsend.
- Uitgestuurd
door de regering, in de veronderstelling het goede te
doen, hadden zij hun leven gewaagd.
- Bij
terugkeer wachtte geen nationale waardering maar een
zwijgen, en soms erger.
- Veel
van de Nederlands-Indië-veteranen kozen er daarom voor na
terugkomst hun mond te houden.
- Ze
hadden genoeg oorlog gehad.
- Ze
wilden rust en werkten aan hun eigen Wederopbouw.
- Maar
uiteindelijk hebt u aan de bel getrokken.
- Terecht.
En
met succes. De
veteranen van nu zijn u daar dankbaar voor.
-
- Deze
oorlogen zijn daarmee ook vormend geweest voor het
Nederlandse Veteranenbeleid.
- De
Nederlandse overheid heeft uiteindelijk naar u geluisterd.
En
hoe.
- De
Nederlandse zorg voor militairen en veteranen behoort
inmiddels tot een van de beste ter wereld.
- Met
expliciete aandacht voor alle gevolgen van een missie in
oorlogsgebied.
- Voor,
tijdens en na de uitzending.
-
- Dames
en heren,
- Er
zijn altijd mensen die zeggen: “Moet dat nu, al die
herdenkingen van die oorlogen van zo lang geleden.”
- Tegen
al die mensen zeg ik: Er loopt een rechtstreekse lijn van
Indië/ Nieuw-Guinea naar onze recentere missies in
Libanon, Bosnië, Irak en Afghanistan.
-
- De
wapens zijn nu high tech maar de spanning en ernst
van het gevecht blijft.
- Of,
zoals de jonge Bosnië-, en Irakveteraan Pascal Limpens
het zegt: ,,Op een gegeven moment merk je dat ze echt op
JOU schieten. Dat is gek hoor. Dan wordt het persoonlijk.
Dat doet wat met je.’’
- Ook
de manier van optreden vertoont - ondanks de grote
technologische vooruitgang - overeenkomsten.
- In
Indië en Nieuw-Guinea lag de sleutel tot succes bij de
steun van de lokale bevolking.
- Die
ervaring hebben wij ook in Afghanistan.
- Er
wordt door onze militairen nog steeds geleerd van
ervaringen uit die koloniale tijd.
- Die
bijzondere band tussen militairen en lokale bevolking was
er toen en is er nu nog steeds.
- Nederlandse
veteranen zijn nog altijd betrokken bij ‘hun’ missie
en de bevolking van dat land. Of dat nu is in Nieuw-Guinea,
Bosnië of Zuid-Soedan.
-
- De
waardering voor de militair is hedentendage groot.
- De
Nederlandse militair wordt alom gerespecteerd om zijn
professionele inzet. De
brede discussie over de inzet van de Nederlandse
krijgsmacht is gebleven. Dat
hoort bij een democratie. Maar
dat maakt het er - ook in de 21ste eeuw - voor
uitgezonden militairen en veteranen die hun leven waagden,
niet altijd gemakkelijker op.
-
- Achteraf
kritisch bezien of je het goede hebt gedaan, is te
prijzen.
- Maar
in het heden een bestraffende vinger heffen over
gebeurtenissen van tóen, - en met de kennis van nu,
mensen van toen veroordelen, dat is mij te gemakkelijk.
Wie
een afgewogen oordeel wil geven over Jan Pieterszoon Coen,
Michiel de Ruyter en Generaal Spoor, dient hun daden te
bezien in de context van hun tijd. Hetzelfde
geldt voor de inzet van onze militairen, toen en nu.
Zij
zijn gegaan in de context van hun tijd.
- In
díe context hebben zij gedaan wat hen het juiste leek.
-
- Wie
hier om zich heen kijkt, ziet dat de Stichting Nationaal
Indië-monument aan die inzet op gepaste wijze recht doet.
We
zien de namen van de omgekomen militairen, ook ná Indië.
- We
zien het borstbeeld van Generaal Spoor. We
zien ook het monument voor Vredesoperaties met de eeuwig
brandende toorts.
- Ik
heb begrepen dat de organisatie op de lange termijn de
latere Nederlandse militaire operaties meer wil betrekken
bij deze herdenking. Een
goede zaak om de herdenking actueel en levend te houden.
-
- Dames
en heren,
- Wij
eren vandaag de Indië-veteranen voor hun inspanningen
namens Nederland.
- Wij
eren ook hun kameraden die vielen in de strijd.
-
- Dank
u wel.
Jan Westerhof